Πριν από καμιά δεκαπενταριά χρόνια (αν θυμάμαι καλά, 1993-95), φοιτητής στη Θεσσαλονίκη, βγάζαμε ένα, ας πούμε, «ποιητικό φανζίν» με την ονομασία «Οι Κυνοκέφαλοι». Το τι απέγινε εκείνη η παρέα λίγο-πολύ το ξέρω· ο φίλος μου ο Γρηγόρης μάλιστα ονόμασε έτσι το δικό του ιστολόγιο (http://kynokefaloi.blogspot.com/). Όσο για μένα, ακόμα κρατώ στο σπίτι μου ένα αντίγραφο εικόνας από το Βυζαντινό Μουσείο με τον άγιο Χριστόφορο τον κυνοκέφαλο (ο οποίος έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία: στο συναξάρι, πρόκειται κανονικά για έναν κυνοκέφαλο βάρβαρο που αιχμαλωτίστηκε από τους Ρωμαίους, έγινε χριστιανός και μαρτύρησε. Ο μεταγενέστερος συναξαριστής (θυμάμαι καλά ότι πρόκειται για τον Νικόδημο τον Αγιορείτη;), σε μια εποχή πια χωρίς τέτοια τέρατα στις άκρες της οικουμένης, θεώρησε χρέος του να σημειώσει ότι, στην πραγματικότητα, ο άγιος μας ήταν πολύ άσχημος, και μόνον κάποιοι αμαθείς αγιογράφοι τον παριστάνουν με κεφάλι σκύλου…). Τώρα, ανεβάζω αυτό το ποστ με την εντελώς αβάσιμη ελπίδα να βρεθεί κάποιος από τους τότε αναγνώστες…
Ξανακοιτάζω εκείνα τα τρία τεύχη και βλέπω ότι για το είδος της δεν ήταν άσχημη προσπάθεια. Κάναμε κολάζ από κείμενα χτυπημένα σε γραφομηχανή, ενίοτε και χειρόγραφα, μαζί με εικονογράφηση, κυρίως από κόμικς (Μέμπιους θυμάμαι, Καζά, Μανάρα -κατά τύχη, όλα αυτά τα άλμπουμ τα έχασα στην πορεία). Πρέπει να πω ότι τα δικά μου κείμενα, για τα οποία ήμουν τότε -μεταξύ μας- πολύ περήφανος, δεν μου αρέσουν πια και τόσο. Μου φαίνονται αρκετά επηρμένα και ψεύτικα, πέρα από ένα ή δύο, που ίσως ανεβάσω εδώ κάποτε. Αλλά το σύνολο έχει κάτι το συγκινητικό.
Είπα λοιπόν να γκουγκλάρω τη λέξη «Κυνοκέφαλοι», και ανακάλυψα ότι κατέχει περίοπτη θέση στη μυθολογία των παρανοϊκών, για την οποία μιλάω σε παλιότερο (χτεσινό δηλαδή!) ποστ, τις «θεωρίες συνωμοσίας». Κι όχι μόνον αυτό· συνδυάζεται με τον περίφημο χάρτη του Πιρί Ρέις (διότι ο άνθρωπος, όπως κάθε αξιοπρεπής χαρτογράφος της εποχής του, έβαλε κυνοκέφαλους και σκιάποδες στην άκρη του κόσμου). Αν είχα από παλιά το χόμπι με τους παρανοϊκούς, θα είχα κάνει (ίσως) θαύματα· τώρα, αρκούμαι να σημειώσω τη σύμπτωση.
Παρεμπιπτόντως, αν ενδιαφέρεται κανείς να ψάξει τη σχετική μυθολογία του μεσαίωνα, μπορεί (πέρα από τον Μπαουντολίνο του Έκο, στον οποίο ο σταρ συγγραφέας ευτυχώς ξεχνά τη λογοτεχνία αξιώσεων και αφήνεται στο κέφι του) να δει Τα ταξίδια του Μάντεβιλ, ένα αγγλικό ψευτοταξιδιωτικό κείμενο του 13ου αιώνα (νομίζω), που εκδόθηκε και στα ελληνικά πριν από λίγα χρόνια (με μια απαίσια γραμματοσειρά, αλλά τέλος πάντων). Ίσως να ανεβάσω κάποιο ιδιαίτερα απολαυστικό κομμάτι κάποτε (πάλι ίσως, πάλι κάποτε).
Οι κυνοκέφαλοι και ακέφαλοι, με τα μάτια στο στήθος, του Ηρόδοτου ζούσαν στη Λιβύη κι όχι στην άκρη του κόσμου. Στα βυζαντινά και λοιπά μεσαιωνικά είμαι σκράπα.
Ε ναι, αλλά όσο η άκρη του κόσμου απομακρύνεται, απομακρύνονται και τα τέρατα… Οι Ευρωπαίοι του μεσαίωνα τους έβαζαν στη μακρινή ανατολή, ας πούμε. Για τους Βυζαντινούς, τώρα θα κάτσω να κοιτάξω τον Κοσμά Ινδικοπλεύστη να δω αν τους αναφέρει.
Ο άγιος Χριστόφορος απ’ το βυζαντινό μουσείο εδώ:
http://it.wikipedia.org/wiki/Cinocefalo
Ναι, αυτόν ακριβώς έχω στον τοίχο μου!
Δες κι αυτό:
http://www.antroni.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=48:—–&catid=22&Itemid=174
με εντυπωσιακή (ωραία όμως…) παρανόηση στο τέλος.
Δεν ξέρω αν έχεις υπόψη σου αυτό:
http://boutique.info-grece.com/product_info.php/products_id/1286/language/el
Υπάρχει και σε ελληνική μετάφραση σε Εξάντα, με εξαιρετική εικονογράφηση. Βρίσκω όμως αυτή την οπτική εξαιρετικά περιοριστική. Αφελώς ο Ηρόδοτος με τα θαυμάσιά του βγαίνει ξενόφοβος.
Αυτό τώρα, σηκώνει πολύ μεγάλη συζήτηση… Έχεις δίκιο, κατά κάποιο τρόπο είναι η λογική του Μπουμπούκου (έστω και από την ανάποδη), φέρνουμε το Σόλωνα και τον Ανάχαρση στη σημερινή Αθήνα και τους φανταζόμαστε σαν ένα μορφωμένο μετανάστη που επισκέπτεται έναν κάτοικο του Αγίου Παντελεήμονα… Κάπως έτσι έβγαζε και ο Σαΐντ τους «Πέρσες» το πρώτο οριενταλιστικό κείμενο. Εγώ θυμάμαι ένα κεφάλαιο από το βιβλίο του Λε Γκοφ για τη μεσαιωνική δύση, που ήταν περίπου στην ίδια λογική. Σκέφτομαι όμως ότι οι σημερινοί κυνοκέφαλοι, μονόκεροι και σκιάποδες θα ήταν οι εξωγήινοι μάλλον παρά οι ξένοι’ αν το δούμε δηλαδή σαν την απεικόνιση όχι του «ξένου» αλλά εκείνου που βρίσκεται πέρα από τον γνωστό κόσμο.
Γεια σου και χαρά σου Δύτη!
Πολύ ωραίο το μπλογκ σου!
Συγχαρητήρια για τις λεπτές διακρίσεις που προσπαθείς να κάνεις!
Με το συγκεκριμένο άγιο οι διακρίσεις είναι δύσκολες, γιατί στη Δύση τον παριστάνουν σαν γίγαντα που κουβαλάει στους ώμους το μικρό Χριστό και το μόνο κοινό που έχει με το Χριστόφορο της από δω πλευράς είναι το κτηνώδες παρουσιαστικό.
Εικόνες με άγιο Κυνοκέφαλο (βοήθειά μας!) έχει περισσότερες από μία, αν θυμάμαι καλα, το Κοπτικό Μουσείο του Καΐρου. Όταν τις είχα δει,είχα αρχίσει κι εγώ τα βιαστικά συμπεράσματα, όπως ότι ήταν ο άγιος Χριστόφορος, ότι ήταν λογικό να είναι δημοφιλής σε κείνα τα μέρη και λόγω καταγωγής αλλά και επειδή τους θύμιζε τον Άνουβι (η κοπτική αγιογραφία έχει πάρει πολλά μοτίβα απ την αρχαία αιγυπτιακή π.χ. σταυρό σε σχήμα φαραωνικού ανκχ, Ίσις με τον Ώρο βρέφος στα γόνατα > Παναγιά βρεφοκρατούσα, Ώρος που διατρυπά τον κροκόδειλο Σεθ > δρακοκτόνοι άγιοι κλπ.).
Τελικά το μυαλό μου κάλπαζε. Ούτε ο Χριστόφορος ήταν στην εικονογράφηση, ούτε εγχώρια ήταν η παράδοση αλλά αρμένικη, όπως λένε αυτή που είχαν ψάξει το θέμα (Über den armenischen Ursprung der Kynokephalos-Ikone im Koptischen Museum zu Alt-Kairo, in: Journal of Coptic Studies 2 (1992) 9-18).
Γειά χαρά, Δύτη και καλή αρχή (κι αν άργησα….)!
από τον έτερο Κυνοκέφαλο!
Δε θυμάμαι ακριβώς, αν το περιοδικό μας το ονομάσαμε «Κυνοκέφαλοι» από την εικόνα του Αγίου Χριστόφορου ή από το ομώνυμο κείμενο του Κόντογλου.
Πάντως το περιοδικό αυτό θυμάμαι ότι είχε αποσπάσει τόσο καλές κριτικές, όσο και κάποιοι το κοίταζαν περίεργα με το αριστεροαλληθωρίζον ακροφθάλμιό τους. Αλλά μήπως έτσι δεν είχαν αντιμετωπίσει και τον «Τυμβωρύχο»; Μου μένει όμως σαν καλή θύμηση τα παιδιά που είχαν έλθει τότε με κείμενα και δημοσίευσαν για πρώτη φορά.
Εγώ θά ‘λεγα πως θα άξιζε τον κόπο να ανεβάσεις τα κείμενά σου αυτά, είναι η ιστορία πολλαπλών ταξιδιών σε διάφορες κατευθύνσεις και με διάφορους αέρηδες.
Όσο για τους νεώτερους «Κυνοκέφαλους» αυτοί είναι από άλλο πλανήτη και για άλλα ταξίδια.
Καθώς όμως ανοίξατε κουβέντα για τους Κυνοκέφαλους, να πω και τούτο. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης είδα τον περασμένο Δεκέμβρη στην αίθουσα με τα βυζαντινά γλυπτά να υπάρχει μια στήλη που από τη μια πλευρά απεικονίζει έναν Κυνοκέφαλο και από την άλλη μια Κυνοκέφαλη. (Δυστυχώς δεν είχε πληροφορίες προέλευσης και χρονολόγηση).
Άντε και έλα καμμία βόλτα προς τα πάνω να πάμε στις Κυνός Κεφαλές!
κι επειδή το ξέχασα πιο πάνω,
ξέρεις πολύ καλά πως γράφουν ιστορία οι παρέες…..
Γρηγόρη καλώς ήρθες! Έλεγα μήπως με πετύχεις κατά τύχη σε καμία αναζήτηση, τελικά δεν άντεξα και σου άφησα το σχολιάκι.
Νομίζω ότι το όνομα του περιοδικού ήρθε μόνο του, ψάχναμε κατι που να περιέχει την έννοια του φανταστικού, του παράξενου, και του τερατώδους (προσωπικό μου κόλλημα τότε!). Την εικόνα τη βρήκα εγώ αρκετά μετά.
Τον Ιούνιο θα έίμαι κι εγώ στην ΄Πόλη, ελπίζω, θα πάω να δω τη στήλη!
[…] Ξέρετε, ότι με τους κυνοκέφαλους έχω από παλιά κάποια ψύχωση. Κοιτάξτε λοιπόν τι […]
[…] του Τζων Μάντεβιλ (για τις οποίες είχα υποσχεθεί κάποτε να γράψω κάτι, και το θυμάμαι ακόμα), κάθε ταξιδιώτης ή […]
[…] 31, 2010 από Δύτης των νιπτήρων Οι παλιοί στο μπλογκ ίσως θυμάστε τους Κυνοκέφαλους, ένα «ποιητικό φανζίν» που βγάζαμε μια παρέα στο […]
Ορίστε, αφιέρωμα στον Κυνοκέφαλο με εικόνες, από το μπλογκ της Μονής Βατοπεδίου. Πηγαίνετε με δική σας ευθύνη, εδώ.
Εμείς πήγαμε με δικιά μας ευθύνη, αλλά εσύ πώς βρέθηκες εκεί; Ή σου κουβαλήθηκαν αυτοί με δικιά τους ευθύνη για την ακολουθία του νιπτήρος;
Α, το Βατοπέδι είναι πάντα στα τοπ της γουόρντπρες (Θαύμα, θαύμα!) και έτσι από τον Πίνακα Ελέγχου βλέπω τι παίζει…
βοήθειά μας
Για τον αγιο χριστόφορο τον Κυνοκέφαλο, δείτε την σύνδεση ανάμεσα σε Κόπτες Χριστιανούς και τον ¨Ανουβι τον Κυνοκέφαλο θεό των αιγυπτίων…ωιμέ!
Επίσης αν επισκεφθείτε το πήλιο, μπορείτε να προσκυνήσετε και την εικόνα του, στο εκκλησάκι του Αη Νικόλα στην Νταμούχαρη…μεγάλη η χάρη του!
Eva, καλωσήρθες! Ενδιαφέρουσα η σύνδεση με τον Άνουβι. Δες όμως και το σχόλιο του Ηλεφούφουτου παραπάνω. Με έβαλες πάντως σε σκέψεις: πώς, πού και πότε άραγε ξεκινάει αυτή η μυθολογία των κυνοκέφαλων, σκιάποδων και άλλων τεράτων της ανατολής; Ξαναδιαβάζω το πρώτο σχόλιο της Μαρίας και βλέπω Ηρόδοτο· άραγε περσικής ή αιγυπτιακής προέλευσης, οπότε πάλι πίσω στον Άνουβι;
[…] υποσχεθεί να παρουσιάσω στο ξεκίνημα των καταδύσεων το Μάρτη του ’09. Για να μην αδικούμε τον Μεσαίωνα και παρεξηγηθεί […]
Θα αφήσω εδώ αυτή τη συζήτηση όπου μαθαίνουμε διάφορα για κυνοκέφαλους και άλλα τέρατα και τερατάκια.
Λέει κάτι για τους κυνοκέφαλους ο κύριος; Γιατί κρατά και μία ώρα το ηχητικό!