Διαβάζει κανείς διάφορα αυτό τον καιρό. Είναι μια νέα απόλαυση, για παράδειγμα, η ανάγνωση των επιφυλλιδογράφων της Καθημερινής: σα να παρατηρείς ένα φίδι που δάγκωσε τη γλώσσα του, αυτή την εντύπωση έχω πια διαβάζοντας τον Θεοδωρόπουλο ή τον Κασιμάτη — ο οποίος παρεμπιπτόντως έπιασε πάτο, ομολογουμένως πνίγηκε στο ξίδι που πετάει χωρίς διάκριση ένθεν κακείθεν: δεν μπορεί καν να εξοργιστεί κανείς με κάτι σαν αυτό, μόνο να γελάσει. Το ίδιο με την ξινίλα όσων περίμεναν ερυθροφρουρούς να σφάζουν τους αστούς όπως στο τραγούδι, και τώρα κρύβουν την οιωνεί απογοήτευσή τους ψάχνοντας τις κωλοτούμπες (περίμεναν να πουν τι μαλακίες κάνουνε και λένε μα δείτε που άλλα έλεγαν –όσο για μένα, περιμένω πώς και πώς τη στιγμή που θα πουν: ε, τελικά καλά τα καταφέρανε). Εκεί που είναι άσχημα τα πράγματα είναι όταν σε απογοητεύουν άνθρωποι με τους οποίους (σε διαφορετικά στάδια) έχεις συνοδοιπορήσει κάπου, ή ακόμα εξακολουθείς να συνοδοιπορείς αλλού. Κι αν το να διαβάζεις ότι η σοσιαλδημοκρατία της εποχής μας (λέγε με Σύριζα) είναι χρυσαυγίτες με γραβάτα (ψέμματα, χωρίς καν γραβάτα) σε κάνει να κουνάς το κεφάλι για το πώς η κριτική σκέψη γίνεται κριτική απερισκεψία, για να μην πούμε ξερωγώ πολιτικός παλιμπαιδισμός (εδώ, ή εδώ…), τι να πει κανείς για την άποψη ότι ακόμα και η περιστασιακή έστω ψήφος στο ΚΚΕ είναι ασέβεια και ύβρις; Σε τι διαφέρει από την κασιμάτεια (και φυσικά, όχι μόνο) θεωρία των δύο άκρων η ανεκδιήγητη άποψη ότι η ριζοσπαστικοποίηση των νέων, όπως είναι γνωστό, και εν μέρει φυσικό, περνάει συχνά από την άκρα αριστερά, τον αντιεξουσιαστικό χώρο και ενδεχομένως τις μολότοφ, ή από την άκρα δεξιά, τώρα τη Χρυσή Αυγή· αλλιώς, σε μια ηπιότερη μορφή, από ένα κοινοβουλευτικό κόμμα που χαρακτηρίζεται κομμουνιστικό, εν προκειμένω το ΚΚΕ; Και όμως: Γιάννης Χάρης εδώ (και ακόμα πιο δημοσίως, εδώ). Θλίψη (για να μην πω χειρότερα). Τι να πει κι ο Δύτης που προκειμένου να διαπράξει την ασέβεια και ύβρι του ταλαιπωρήθηκε δυο νύχτες στη σειρά ταξιδεύοντας κατάστρωμα. Και δεν θα τον έλεγες και νέο.
***
Κατά τα άλλα; Κατά τα άλλα εγώ που έχω αρκετά καλή μνήμη και διάβαζα από μικρός εφημερίδες, και παρά την τελευταία πρόταση της αποπάνω παραγράφου, νιώθω ξανανιωμένος μια και ξαναζώ το ’81, με τα καλά του και τα κακά του. Όσο και να ήταν μέγιστος πολιτικός απατεώνας ο μακαρίτης η διαφορά της δεκαετίας του ’80 με ό,τι είχε προηγηθεί ήταν σαφής –οπωσδήποτε προς το καλύτερο (έστω και αν, φυσικά, πολύ-πολύ λιγότερο απ’ όσο θα θέλαμε ή απ’ όσο διακήρυσσε ο ίδιος). Ναι, χαντάκωσε επίσης οποιαδήποτε μορφή λαϊκού κινήματος μέχρι και σήμερα. Αλλά τι έχουν σήμερα οι διάδοχοί του να χαντακώσουν; Ό,τι και να έχει απομείνει, δεν θα το χαντακώσουν επειδή θα αποτύχουν, αλλά επειδή θα μοιάζουν να έχουν πετύχει. Ως εκ τούτου (βοηθούν και οι προσωπικές μου συνθήκες) μια αισιοδοξία για το μέλλον (που λένε) την έχω –ούτε είμαι στραβός να μην βλέπω τις διαφορές με τους προηγούμενους (δεν είναι και δύσκολο, μια και μιλάμε για τη χειρότερη και δεξιότερη μεταπολιτευτική κυβέρνηση με διαφορά) ούτε πρόκειται να απογοητευτώ όταν η πρώτη φορά αριστερά αποδειχτεί, σχεδόν αναπόδραστα, δεύτερη φορά σε-παίρνει-λίγο-αριστερά-μην-το-ζορίζεις. Η ιστορική προοπτική βοηθάει, βοηθάει πολύ να δεις τα πράγματα στις διαστάσεις τους. Να κάνω λάθος, είτε προς τη μια είτε προς την άλλη; Ε, ας μείνει εδώ αυτό το σχολιάκι, να το ξαναδούμε σε κανα χρόνο.
ο δύτης των νιπτήρων 