Μην περιμένετε αστειάκια

Ίσως αναρωτιέται κάποιος αναγνώστης αν ο Δύτης, από τις πολλές βουτιές στον προσωπικό του νιπτήρα, αδιαφορεί πλήρως για τις επερχόμενες συγκλονιστικές εξελίξεις. Τις εκλογές, λέω, και μη γελάτε. Η αλήθεια είναι ότι είχα σκεφτεί μια εκλογική ανάρτηση φτιαγμένη από στίχους του Σαββόπουλου -προσπάθησα κιόλας, αλλά δεν μου πολυέβγαινε. Θα μπορούσα απλά να παραθέτω στίχους επ’ αόριστον, και να είναι πάντα μέσα στο θέμα. Έτσι κι αλλιώς, η πολιτική μου θέση είναι γνωστή και επιστημονικώς τεκμηριωμένη: κόρη έχω, είπαμε.

Ξέρω ότι δεν πρόκειται να γλυτώσουμε -δεν θα γλυτώσουμε ποτέ- από τον μέγα τράγο / τον πρωταγωνιστή / μ’ ένα πριόνι, αυτόν που φοράει τενεκεδένιο στέμμα / κι ένα ζευγάρι παρωπίδες / ραντίζει με αίμα / τις πέτρινες κερκίδες /κάνοντας το τοπίο να μεγαλώνει. Και η αντίδραση που μου έρχεται, τώρα που έχω πια μεγαλώσει κι εγώ, είναι δυστυχώς η αντίδραση όλων:

στους δρόμους στρατιώτες τραγουδάνε / κλείδωσε την πόρτα και στάσου στη σκιά.

Ίσως ο κόσμος δεν έχει τίποτε να χάσει / και τίποτε να βρει. Ίσως όχι. Κλειδώνω την πόρτα, στέκομαι στη σκιά και πραγμάτωση δεν υπάρχει: δίχως το δικό μου δώρο είναι στείρα και μουγγή. Και ο ουρανός -είν’ ένας νόμος αδειανός. Ποιος κερδίζει; Σ’ αυτό απαντά η Λένα Πλάτωνος: Οι ιδιοκτήτες. Οι ιδιοκτήτες,

 που δεν ξέρουν τι ζητάνε

το ρόλο τους καλά τον παίζουν

κι έτσι μας ξεγελάνε

το ρόλο τους καλά τον ξέρουν

κι έτσι μας πολεμάνε

*

Και πριν κουνήσετε το κεφάλι καταφατικά, σκεφτείτε όπως κάνω τώρα εγώ: μήπως είμαι κι εγώ ιδιοκτήτης; Και διαφυγή δεν υπάρχει; Ή μήπως όταν το σκεφτόμαστε καλά-καλά, εμφανίζεται ένα φως;

Read Full Post »

Σημείωση για την αλλαγή της οπτικής γωνίας

Αντιγράφω από το Καλώς να πέσει του Πωλ Μπόουλς, μετάφρ. Λ. Θεοδωρακόπουλος, Απόπειρα 1992:

Τα κυριακάτικα βράδια των Μπεϊνταουί ήταν μοναδικά από την άποψη ότι το κάθε μέλος των διαφόρων ευρωπαϊκών αποικιών μπορούσε να παρίσταται χωρίς να χάνει την οντότητά του, ίσως επειδή το γεγονός ότι οι οικοδεσπότες ήταν μουσουλμάνοι δημιουργούσε αυτόματα μεταξύ των προσκεκλημένων ένα αίσθημα αλληλεγγύης… Ελάχιστοι μουσουλμάνοι προσκαλούνταν συνήθως, αλλά υπήρχαν πάντα τρεις τέσσερις σημαντικές προσωπικότητες του μουσουλμανικού κόσμου… Στην πραγματικότητα, οι συναθροίσεις αυτές διοργανώνονταν για να ψυχαγωγήσουν αυτούς τους λίγους μουσουλμάνους προσκεκλημένους, για τους οποίους η ακατανόητη συμπεριφορά των Ευρωπαίων δεν έπαυε ποτέ να είναι ένα γοητευτικό θέαμα. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι προσκεκλημένοι, βέβαια, νόμιζαν ότι οι μουσουλμάνοι προσκαλούνταν μόνο και μόνο για να προσθέσουν τοπικό χρώμα, και επαινούσαν τη διορατικότητα και την εξυπνάδα των αδελφών Μπεϊνταουί που ήξεραν τόσο καλά ποιο είδος Μαροκινών θα μπορούσε να κάνει καλή παρέα με ξένους.

Read Full Post »

Ο βρυκόλακας και ο καδής

Διαβάζοντας τις προάλλες αυτή την είδηση, περί βρυκολάκων που τρομοκρατούν ένα σέρβικο χωριό (και υπάρχει και εδώ, όπου και μια παρόμοια -ή ακόμα πιο παράξενη!- είδηση στα σχόλια) θυμήθηκα κάτι παλιές μου σημειώσεις από ένα ανώνυμο οθωμανικό χρονικό των αρχών του 18ου αιώνα (Abdülkadir Özcan επιμ., Anonim osmanlı tarihi (1099-1116 / 1688-1704), Άγκυρα 2000). Η υπόθεση (ή μάλλον, οι δύο υποθέσεις) διαδραματίζεται το 1701 στη Θράκη. Μεταφράζω, κάπως πρόχειρα:

ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΚΑΔΗ ΤΗΣ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΑΓΕΙΑΣ

Οι κάτοικοι του χωριού Μαράσια στην Αδριανούπολη δήλωσαν στο ιεροδικείο: «Στο νεκροταφείο του χωριού μας, στον τάφο του θανόντος Μπιγικλή Αλή, εμφανίστηκαν σημεία κακών πνευμάτων, και ως εκ τούτου οι κάτοικοι έχουν κυριευθεί από φόβο και δέος». Πράγματι, όταν στο βιλαέτι της Ρούμιλης εμφανίζονται τέτοιου είδους σημάδια στον τάφο κάποιου απίστου, τού καρφώνουν στο στήθος ένα παλούκι.

Read Full Post »

Περιμένοντας τον Πύντσον

Όπου νάναι, λοιπόν, θα κυκλοφορήσει και η ελληνική μετάφραση του Against the Day, με τίτλο Τη μέρα εκείνη. Τον Πύντσον (ή Πύνσον, δεν μπορώ να αποφασίσω ποια τελικά είναι η σωστή εκδοχή) τον ανακάλυψα κάπως αργά, πέρσυ το καλοκαίρι, και είχα την τύχη να αρχίσω με το Ουράνιο τόξο της βαρύτητας, το πιο δύσκολο αλλά και το καλύτερο, νομίζω, έργο του. Θυμάμαι ότι βυθίστηκα μέσα στο λαβύρινθό του νιώθοντας διαρκώς τη λάμψη της μεγαλοφυΐας (ωχ, ξέρω πώς ακούγεται, αλλά έτσι είναι). Ύστερα διάβασα και τα υπόλοιπα, το V. (πιο πολύ στο στιλ μου, αλλά φανερά πρωτόλειο), το Βάινλαντ (που δεν με εντυπωσίασε τόσο, πέρα από μια σκηνή προς το τέλος· φταίει και η απαράδεκτη μετάφραση), το Μέισον και Ντίξον (που σε πολλούς δεν άρεσε, εμένα όμως ναι), και τα άλλα, νουβέλες, διηγήματα.

Δεν έχω πολλά να πω για τον Πύντσον, ωστόσο, πέρα από το ότι μου αρέσει πολύ· και πέρα από το ότι μου φαίνεται να συγγενεύει πολύ με τον όψιμο Μπάροουζ, π.χ. του Τόπου των νεκρών δρόμων. Άλλοι τα έχουν πει καλύτερα από μένα. Ετοίμασα όμως αυτό το ποστ για να μοιραστώ μαζί σας μια εκπληκτική εικονογράφηση του Ουράνιου τόξου σελίδα προς σελίδα. Του Ζακ Σμιθ, εδώ.

Read Full Post »

Τελικά, σ’άρεσε ή όχι; (ναι και όχι)

Τελευταία, όποτε βρίσκομαι στην Αθήνα και καταφέρνω να βγω ένα βράδι, συμβαίνει να βλέπω συνήθως παλιές ταινίες σε επανέκδοση, όπως παλιά που τα θερινά έπαιζαν Χίτσκοκ και Μπάστερ Κίτον αντί για αβάν-πρεμιέρ. Την περασμένη φορά, ήταν ο Τρυφώ· προχθές (στο ίδιο σινεμά, κατά σατανική σύμπτωση), Ο μεγάλος ύπνος. Ταινία του 1946, βασισμένη στο ομότιτλο κλασικό αστυνομικό του Τσάντλερ. Πάνε δέκα χρόνια που το είχα δει τελευταία φορά, και έτσι δεν έχασα την ευκαιρία.

Για διάφορους λόγους η ταινία θεωρείται επιτομή του φιλμ νουάρ: ο εμβληματικός Χάμφρι Μπόγκαρτ (και η υπέροχη Μπακώλ)· το βιβλίο του Τσάντλερ· οι έξυπνες ατάκες των πρωταγωνιστών (σήμα κατατεθέν του Τσάντλερ)· η μπερδεμένη ιστορία (τόσο μπερδεμένη, που ο ίδιος ο Τσάντλερ ξέχασε να εξηγήσει έναν από τους φόνους)· η θανατερή ατμόσφαιρα του βροχερού Λος Άντζελες. Στην πραγματικότητα, η ταινία δεν έχει ούτε την κοφτή σκληρότητα που έβαλε ο Χιούστον στο Γεράκι της Μάλτας, ούτε τη σκηνοθετική δεξιοτεχνία των νουάρ του Πρέμινγκερ, ούτε την δραματική κορύφωση εκείνων του Ντασέν ή του Μελβίλ. Έχει όμως ατμόσφαιρα, έχει αγωνία, έχει τέλος πάντων αυτή τη σκοτεινή λάμψη των ασπρόμαυρων αμερικανικών αστυνομικών του ’40 και του ’50.

Ωστόσο, τώρα που το ξανασκέφτομαι

Read Full Post »

Το Είναι του Μη είναι, ή: κάτι μυρίζει εκεί έξω

Έλεγα λοιπόν μετά από πέντε αναρτήσεις περί Κιργιζίας να έβαζα κάτι πιο τοπικό, μέχρι που επί τούτου έβγαλα και φωτογραφίες (καινούριο κοσκινάκι μου…) από τα ερείπια που βλέπω από το σπίτι μου με βροχή, με φεγγάρι, με χιόνι (θάθελες, Δύτη!). Ωστόσο η πραγματικότητα, πιο τρελλή (ως γνωστόν) και από την πιο αχαλίνωτη φαντασία, με έστειλε πολύ μακρύτερα -στο Διάστημα.

Διότι διαβάζω εδώ ότι το Διάστημα μυρίζει (ξέρω τι σκέφτεστε, ότι είναι τα πόδια μου, αλλά όχι). Συγκεκριμένα, μυρίζει, λέει, σαν μπαρούτι (κάτι σε Πάσχα δηλαδή) ή όζον (αυτό δεν ξέρω πώς μυρίζει): «Μια παράξενη, χαρακτηριστική μυρωδιά πλανάται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΙSS) όταν οι αστροναύτες επιστρέφουν από διαστημικούς περιπάτους, αναφέρει το πλήρωμα του πολυεθνικού τροχιακού συγκροτήματος. «Όταν επιστρέφουν [από εξωτερικές εργασίες] υπάρχει πραγματικά η χαρακτηριστική μυρωδιά του Διαστήματος. Είναι κάτι που δεν έχω ξαναμυρίσει στο παρελθόν, αλλά δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Είναι από αυτά τα πράγματα που σου μένουν» δήλωσε ο Κέβιν Φορντ, πιλότος του διαστημικού λεωφορείου Discovery που επισκέπτεται τον ISS».

Ναι, αυτή είναι μια μυρωδιά που θα ήθελα να μυρίσω πριν πεθάνω. Σκέφτομαι ότι πολλές φορές η οσμή είναι η πιο έντονη αίσθηση: μου συμβαίνει συχνά να θυμάμαι τη μυρωδιά ενός παλιού σπιτιού μου, ανθρώπων, ακόμα και ρούχων· και, μου φαίνεται, οι μνήμες που ανασύρονται από τέτοιες αναμνήσεις είναι οι πιο ζωντανές. Όπως τώρα, που μυρίζει βροχή. Φωνές -ξεχνάμε, ακόμα και πρόσωπα· όταν όμως θυμηθούμε μια οσμή, όλη η μνήμη ενεργοποιείται ξαφνικά.

Δεν θα μυρίσω ποτέ αυτή την οσμή του Διαστήματος. Τουλάχιστον, ίσως, μπορώ να τη φανταστώ, χάρη στο μπαρούτι. Φανταστείτε το: και μόνο η σκέψη ότι αυτό εκεί το πράγμα, το μαύρο, που βλέπουμε -πίσω από τον ουρανό που προστατεύει, τον ουρανό-στέγη (προσπαθώ να αποδώσω το sheltering sky του Μπόουλς, μας προστατεύει από τη νύχτα, το τίποτα)- εκεί γύρω από τα άστρα, εκεί στο τίποτα, δεν είναι τίποτα, είναι κάτι που μυρίζει -κάτι που έχει οσμή, άρα ουσία, που όμως είναι η ουσία του τίποτα, το είναι του μη είναι.

Νομίζω, η πιο εντυπωσιακή είδηση που διάβασα τον τελευταίο καιρό.

Read Full Post »

Κιργιζιανές εντυπώσεις, Επίλογος

Αγαπητοί μου αναγνώστες και αναγνώστριες, έχω να σας ανακοινώσω ότι είστε αχόρταγοι. Τέσσερις αναρτήσεις ανέβασα για την Κιργιζία, θέλετε κι άλλο.

«Δώσε λίγο Kyrgyzstan feeling, κ. Δύτη: τι λένε όταν τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους; Πώς ντύνονται; Πώς είναι ο χαιρετισμός τους; Τι προγράμματα έχει η τοπική τηλεόραση; Πώς είναι οι Κιργιστανικές διαφημίσεις; Ποιο είναι το γυναικείο πρότυπο ομορφιάς τους; Ποια λέξη έχουν για τον λευκό δυτικό ξένο; Πώς είναι η τυπική οικογένεια; Πώς φαντάζονται τις ΗΠΑ; Μίλα μας ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ και για τα φαγητά τους.» (Elias).

…συν βιοτικό επίπεδο, αν είναι ανοιχτοί σα λαός, σχέσεις των δύο φύλων κι ότι άλλο θυμηθείς… (Τσαλαπετεινός).

Αφού λοιπόν εκθέσω έτσι τους αδηφάγους στο κοινό περί δικαίου αίσθημα, θα θυμηθώ μια παλιά σειρά-σώου που ήταν πολύ της μόδας τη δεκαετία του ’80 (αρχές), και λεγόταν: «ΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΤΟ ΖΗΤΗΣΑΤΕ!». Ξεκινάμε λοιπόν με μια σχετικά πληρέστερη σειρά φωτογραφιών (μην ευχαριστείτε εμένα, αλλά τον Stazybo Horn). Εδώ.

Read Full Post »

Κιργιζιανές εντυπώσεις, IV

Και λοιπόν, ταρατατζούμ! το ποστ που όλοι περιμένατε!  Η ώρα της κατσίκας. Πρώτα όμως, μια γενική άποψη του χωριού, στη βορειοανατολική γωνία της Κιργιζίας. Στο βάθος, ένα ακόμα παρακλάδι των Τιεν Σαν:

Πριν το κατσικόσφαιρο (ακριβέστερα, αλογοκάτσικο), ένα διδακτικό παιχνίδι για τις σχέσεις αντρών και γυναικών. Λέγεται κιζ-κουμάι, «φίλα το κορίτσι», και αποτελείται από δύο στάδια. Στο πρώτο, το κορίτσι έχει το προβάδισμα, και το αγόρι το κυνηγά για να του φιλήσει το χέρι:

Read Full Post »

Κιργιζιανές εντυπώσεις, ΙΙΙ

Όταν ζωντανεύει η πόλη, τις καθημερινές, αξίζει να πάει κανείς για ένα τσάι ή μια μπύρα στο πάρκο Παμφίλοφ (προς τιμήν ενός στρατηγού του Κόκκινου Στρατού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο). Εδώ τα πράγματα θυμίζουν πολύ σοβιετικά βιβλία ή ταινίες. Υπάρχει ένα τεράστιο, δημόσιο λούνα-παρκ· περίπτερα με αναψυκτικά και παγωτά, πιτσιρίκια, ζευγαράκια και οικογένειες. Δυστυχώς, είχα τη μηχανή μαζί μου μόνο το πρωί, και έτσι δεν φαίνεται στη φωτογραφία ο κόσμος του απογεύματος.

Αλλά αρκετά με το Μπισκέκ· ξέρω ότι ανυπομονείτε για τη στέπα. Ορίστε λοιπόν η κοιλάδα Σουουσαμίρ, ειδωμένη από ύψος 3.500 μέτρων, μετά από ένα τρομακτικό τούνελ τριών χιλιομέτρων, με ελάχιστο φωτισμό, πολύ στενό, χωρίς εξαερισμό.

 

Read Full Post »

Κιργιζιανές εντυπώσεις, ΙΙ

Λοιπόν, με φάγατε με τις φωτογραφίες, μέχρι που αμφιβάλατε για την ύπαρξη του Κιργιστάν/Κιργιζίας. Μην τάξεις σε παιδί και σε τρελό. Και σε αναγνώστη. Αλλά κι εγώ θα σας τη φέρω: ετοίμασα μια επισκόπηση σε δόσεις, αρχίζοντας από ΤΩΡΑ.

Ας ξεκινήσω λοιπόν με μερικές εντυπωσιακές όψεις της Κιργιζίας. Η χώρα είναι μάλλον ορεινή, όντας στις παρυφές των Τιεν Σαν, των βουνών που χωρίζουν την απέραντη στέπα της κεντρικής Ασίας από το κινεζικό Τουρκεστάν ή Σινκιάνγκ, και ειδικότερα από την μεγάλη και αφιλόξενη έρημο Τακλαμακάν.

 

Read Full Post »