Πασχαλινή σημείωση

Από επιστολή της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ από τη Μάλαγα, 25 Απριλίου 1960:

Είδα για πρώτη μου φορά τις τελετές της Μεγάλης Εβδομάδος στη Σεβίλλη (…) Συλλογίστηκα ότι για μια φορά βλέπαμε να εξωτερικεύεται και να εξαίρεται μες στη μέση του δρόμου η τραγική πραγματικότητα που τα πάντα στις μέρες μας συνωμοτούν για να μας κρύβουν: ο πόνος, η μοναξιά, ο θάνατος, η θυσία, η καταδίκη του Δικαίου.

Συλλογίστηκα επίσης ότι για μια φορά τα σώματα ασφαλείας (κατά την λιτανεία της Αγίας Ταφής, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου) ακολουθούσαν την πομπή ενός θανατοποινίτη, αναγνωρίζοντας έτσι πως διέπραξαν ένα σφάλμα, έστω πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Δεν έδειχναν όμως να το υποπτεύονται.

(Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Γράμματα σε φίλους και όχι μόνο, μετάφρ. Τερέζα Σ. Παναγιώτου, Αθήνα 2004, σελ. 170)

Σημ.: Το ποστ αυτό ανεβαίνει με αυτόματο πιλότο, ίσως αργήσω να απαντήσω στα όποια σχόλια. Άντε, καλή ανάσταση!

Advertisement

Read Full Post »

Ασ’ τον τρελό στην τρέλα του

Παραθέτω το βίο ενός οθωμανού αγίου, από τους μισότρελους της Κωνσταντινούπολης που οι Οθωμανοί σέβονταν και φοβόντουσαν. Πέθανε το 1721, λέει η πηγή (μια συλλογή τέτοιων βίων γραμμένη το 1723): Enfî Hasan Hulûs Halvetî, «Tezkiretü’l-müteahhirîn». XVI.-XVIII. asırlarda İstanbul velîleri ve delileri, επιμ. M. Tatcı και M. Yıldız, Κων/πολη 2007, σελ. 121-22. Τέτοιοι «άγιοι τρελοί», που θυμίζουν τους δια Χριστόν σαλούς του Βυζαντίου, αφθονούν στην οθωμανική γραμματεία. Απολαύστε (υπεύθυνα):

Σχετικά με τον Μπαϊρακτάρ Μεχμέτ Ντεντέ, τον εμπνευσμένο.*

Κάποιος γέρος είχε αδειάσει ένα δωμάτιο στο σπίτι του, στη γειτονιά που λέγεται Καρά Αγάτς μέσα από την Γενικαπί [Νέα Πύλη] των τειχών της Πόλης, στον τεκέ των Μεβλεβήδων. Μόλις βράδιαζε άναβε ένα μαγκάλι και έβαζε κερί σε ένα κηροπήγιο, έκλεινε την πόρτα του δωματίου και πήγαινε δίπλα στους δικούς του χωρίς να ξαναπατήσει πια στο δωμάτιο. Τη νύχτα έρχονταν ένας ένας ο Μπαϊρακτάρ Ντεντέ, ο Για Ιμάμ, ο Ιλχάμ Ντεντέ και άλλοι εμπνευσμένοι, μαζεύονταν εκεί, κουβέντιαζαν όπως ήθελαν μέχρι το πρωί, και την ώρα της πρωινής προσευχής σκορπίζονταν και περιφέρονταν ο καθένας και σε άλλο μέρος. Έτσι και ο Μπαϊρακτάρ Ντεντέ, [γύριζε] άλλοτε μέσα και άλλοτε έξω από τη Γενικαπί, μέχρι το βράδυ που ξαναμαζεύονταν.

Μια μέρα, μετά το απόγευμα, ο Μπαϊρακτάρ Ντεντέ στράφηκε προς τη Μέκκα, στο χείλος της τάφρου, και άρχισε να προσεύχεται. Ο Για Ιμάμ και ο Ιλχάμ Ντεντέ κάθονταν σε ένα πάγκο δίπλα στο νεκροταφείο. Ο Μπαϊρακτάρ σηκώνεται από τη θέση του και πηγαίνει δίπλα τους:

«Τι έκανες;» λένε. «Δεν πέρασε ο λόγος μου», τους λέει. «Λίγο ακόμα, λίγο άντεξε ακόμα να δούμε», λένε.

Ο Μπαϊρακτάρ ξαναπηγαίνει στον τόπο του. «Ω Θε μου! Ελέησέ μας, κάνε τη χάρη, στείλτο σε άλλο τόπο. Αυτή δω η Πόλη δεν το αντέχει»: έτσι έλεγε και παρακαλούσε, όταν εμφανίστηκαν τρεις άσωτοι άνθρωποι που είχαν μεθύσει στην πύλη Τοπκαπί. Καθώς περνούσαν ρίχνουν μια ματιά, βλέπουν τον Μπαϊρακτάρ Ντεντέ σ’ αυτή τη στάση και ένας από τους γλεντζέδες τον πλησιάζει, μια του πειράζει το τουρμπάνι, μια του τραβά το ρούχο.

«Άντε ρε παιδί μου, φύγε» του λέει εκείνος, αλλά ο μεθυσμένος δεν παίρνει από λόγια. Θυμώνει ο Μπαϊρακτάρ: «Ε, ο Θεός ας σας τιμωρήσει!», λέει, και πάει στους συντρόφους του.

Οι φίλοι του νεαρού: «Ορίστε, καλά τα κατάφερες! Θύμωσες τον τρελό του Θεού. Άντε να φύγουμε», λένε. Καθώς περνάνε την πύλη του κάστρου, μια πέτρα μεγάλη ίσαμε ένα μαξιλάρι πέφτει από ψηλά, από την εσωτερική πύλη και κάνει το κεφάλι του νέου πλάκα σαν παστουρμά.

Και αρχίζει ένας χαμός στην Κωνσταντινούπολη, κεραυνοί, αστραπές και βροντές: γειτονιές ισοπεδώθηκαν, μιναρέδες κάηκαν, έπιασε δυνατή βροχή, οι κάτοικοι της πόλης πάθανε μεγάλη ζημιά. Όμως ο Μπαϊρακτάρ Ντεντέ και οι άλλοι είχαν προείδει αυτή την καταστροφή, και είχαν παρακαλέσει τον Κύριο να τη σταματήσει. Έτσι ήταν η πρόνοια του Άγιου και Παντογνώστη Θεού.**

.

* el-meczûb: κατά το λεξικό του Χλωρού (1899), ο ελκυσθείς, ο ειλκυσμένος υπό του Θεού, εμπεπνευσμένος· παράφρων αβλαβής.

** Φράση από το Κοράνι, φυσικά.

ΥΓ. Το παρόν δεν γράφτηκε με τον ΔτΝ Generator. Είναι αυθεντικός Δύτης. Ή, για την ακρίβεια, Ενφί Χασάν ο Χαλβετής, που έγραψε τη βιογραφία.

Read Full Post »

Ιστορία μιας ιστορίας

Κάνατε ποτέ το λάθος να διαβάσετε τον διαβόητο Αλχημιστή του Κοέλιο; Εγώ το είχα κάνει, αλλά στην πρώτη έκδοσή του, πριν γίνει ακριβώς διάσημος. Πρέπει να ήταν γύρω στο ’93 ή κάπου τότε. Δεν μου είχε κάνει ούτε καλή ούτε κακή εντύπωση, μόνο που η βασική του ιδέα -και δεν εννοώ εκείνη με το σύμπαν που συνωμοτεί κλπ., εννοώ το πώς ψάχνεις σε όλο τον κόσμο τον θησαυρό που τελικά είναι στην αυλή σου- μου ήταν ήδη γνωστή. Όντως, Χόρχε Λουΐς Μπόρχες, Παγκόσμια ιστορία της ατιμίας, Αθήνα 1985, σελ. 91-92, πριν το αγοράσω το είχα δανειστεί από τη ΧΑΝΘ, τον πρώτο-πρώτο καιρό της φοιτητικής μου ζωής στη Σαλονίκη: παραπομπή στις Χίλιες και μια νύχτες, 351η νύχτα, ο φτωχός στο Κάιρο βλέπει στον ύπνο του ότι η τύχη του είναι στο Ισπαχάν. Πάει με χίλια ζόρια στο Ισπαχάν, τον πιάνει ο αστυνόμος, ο φουκαράς λέει την ιστορία του, ο αστυνόμος γελάει: «Χα χα, κι εγώ στον ύπνο μου βλέπω ένα θησαυρό σε μιαν αυλή στο Κάιρο μ’ ένα περιβόλι στο βάθος και μες στο περιβόλι ένα ρολόι ηλιακό και πίσω απ’ το ηλιακό ρολόι μια συκιά και κάτω απ’ τη συκιά μια βρύση και κάτω από τη βρύση ένα θησαυρό. Δεν πίστεψα ούτε στιγμή στο ψέμα αυτό». Φυσικά ο άνθρωπος γυρίζει στο Κάιρο, διότι το σπίτι με το περιβόλι ήταν το δικό του, και βρίσκει το θησαυρό. Το σύμπαν συνωμότησε ώστε να είναι ο Κοέλιο, και όχι ο Μπόρχες ούτε ο ανώνυμος Άραβας παραμυθάς, που έγινε διάσημος με τούτη την ιστορία.

Γιατί για μια φορά ο Μπόρχες έγραφε την αλήθεια:

Read Full Post »

Η τρίτη ταινία

Με έβαλαν στην πρίζα, πιεστικά μάλιστα, ο Sraosha και το Βυτίο να γράψω τη δεκάδα μου των αγαπημένων ταινιών. Είπα όχι. Πιέστηκα να απαντήσω. Ξανάπα ένα ψεύτικο όχι δίνοντας μια λίστα και διάφορες άλλες γνώμες (ξανά στο λινκ του Βυτίου). Γιατί, τι να πρωτοπιάσεις, τέλος πάντων οι λίστες είναι ένα παιχνίδι ευχάριστο αλλά επικίνδυνο, θα το δείτε στο λινκ (ήδη παιδευτήκαμε με τα ελάσσονα)· τουλάχιστον να μπορούσα να γράψω σαν τον κ.κ.μοίρη, δεν μπορώ όμως, όχι με τις δικές μου ταινίες. Αλλά, είμαι αδύναμος χαρακτήρας και λέω να υποκύψω. Πιάνω τις τρεις πρώτες, όχι αναγκαστικά τα τρία αριστουργήματα, τουλάχιστον τις ταινίες που εμένα σημάδεψαν, όμως για τις δύο έχω ήδη μιλήσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο: το Ζυλ και Τζιμ του Τρυφώ, και το Οχτώμισυ (μαζί με όλον το Φελίνι). Μένει η τρίτη, σημαδιακά, ο Τρίτος Άνθρωπος, του Κάρολ Ριντ και όχι του Όρσον Ουέλς όπως όλοι νομίζουν, συν τοις άλλοις γιατί παίζει ο ίδιος και οι δυο μόνιμοι συνεργάτες του. Ορίστε λοιπόν, εξαναγκάζομαι να μιλήσω για την ταινία που πρωτόδα στα δεκάξι μου και που έχω δει από τότε καμιά εικοσαριά φορές χωρίς ποτέ να κουραστώ (όσες περίπου και η Εντίθ Πιαφ, διαβάζω). Και έτσι, παράλληλα, με ένα tour-de-force (που λέμε εμείς οι εστέτ) υποκύπτω μη υποκύπτοντας, και όχι, δεν θα γράψω για δέκα αγαπημένες ταινίες, στατιστικώ τω τρόπω θα γράψω για μια, την πιο πολυσύχναστη στα μάτια μου.

Συμβουλεύω θερμά, πριν συνεχίσετε την ανάγνωση, να αφιερώσετε δυο ώρες παρά ένα τέταρτο για να δείτε πρώτα την ταινία, αν δεν την έχετε δει ήδη. Μετά συνεχίζουμε.

Read Full Post »