Εσείς να δούμε τώρα

Δεν σκόπευα να παρεμβάλω κάτι ανάμεσα στη σειρά του Αχμέτ Κάλφα (το δεύτερο λέω να το ρίξω τη Δευτέρα), ούτε να γράψω κάτι για την Έλλη Παππά. Το έκαναν άλλοι, πολύ καλύτερα από μένα (δείτε κι εδώ). Αλλά ξεφυλλίζοντας στη βιβλιοθήκη μου, αποφάσισα να αντιγράψω αυτό εδώ, το κλείσιμο του προλόγου της στον Αποχαιρετισμό στον αιώνα μου (Αθήνα, Κέδρος, 2005):

 

Τον έζησα τον εικοστό αιώνα. Με ζωή και με θάνατο. Πάλεψα μαζί του όσο μπορούσα. Με ζωή και με θάνατο. Στις μεγάλες του ώρες και στις ώρες των διαψεύσεων. (…) Με έσωσε η προσπάθειά μου, όσες κι αν ήταν οι αντιδράσεις, και να καταγράψω, όσο μου επέτρεπαν οι δυνάμεις μου, επιλογές, πράξεις και παραλείψεις που οδηγούσαν στην καταστροφή εκείνου του μέλλοντος στο οποίο είχαμε αποθέσει τις ελπίδες μας. Με έσωσαν εκείνοι που κατανόησαν την όποια προσπάθειά μου και με στήριξαν, και οι νεότεροι – που κατανοούν και με στηρίζουν και μου δίνουν τη δύναμη να σηκώνω ακόμη το βάρος των όσων έζησα. Σ’ αυτούς, τους κάπως παλιότερους και τους νέους, οφείλω αυτό το αφιερωμένο στον τρομερό εικοστό αιώνα και στην επικίνδυνη κληρονομιά του κείμενό μου. Έτσι μπορώ να ολοκληρώσω τον αποχαιρετισμό μου με το λόγο του ποιητή – τροποποιημένον για χάρη της γενιάς μου:

Εμείς φύγαμε. Εσείς να δούμε τώρα.

Ε.Π.

Advertisement

Read Full Post »

Άγιος Αχμέτ. Μια αστυνομική ιστορία (Α΄)

Όσοι έχουν ασχοληθεί με την τουρκική γλώσσα, ερασιτεχνικά ή όχι, τις τελευταίες δυο δεκαετίες ή και λίγο παλιότερα, ξέρουν ίσως το φίλο μου τον Φαρούκ στην Αθήνα. Πολλοί από αυτούς ίσως έχουν παρευρεθεί και στους εορτασμούς του Αγίου Αχμέτ, προς τα τέλη του Δεκέμβρη, που οργάνωσε ο Φαρούκ τρεις ή τέσσερις φορές γύρω στο 2000, απ’ όσο θυμάμαι. Ο Άγιος Αχμέτ είναι υπαρκτός στο εορτολόγιο· δεν ξέρω πότε ακριβώς εντάχθηκε επίσημα, αλλά εμφανίζεται στο Νέον Μαρτυρολόγιον, ήτοι μαρτυρία των νεοφανών μαρτύρων των μετά τήν άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως κατά διαφόρους καιρούς καί τόπους μαρτυρησάντων…, του Νικόδημου του Αγιορείτου, που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1794 στη Βενετία. Αντιγράφω εδώ από την επανέκδοση του 1961 (επιμ. Π. Β. Πάσχος), σελ. 101:

«Κατά δε το αχπβ’ έτος, 1682, εμαρτύρησεν εν Βυζαντίω ο Αχμέδ Κάλφας, ήτοι ο γραφεύς του Δευταρδάρη, ο επικαλούμενος Πάτ σουρούνης· ου το Μαρτύριον ανώνυμος συνέγραψε συγγραφεύς. Ούτος έχων σκλάβαν Ρώσσαν συνεμίγνυτο μέ αυτήν, άφινεν όμως αυτήν νά πηγαίνη εις τήν Εκκλησίαν των Χριστιανών εις τάς επισήμους ημέρας· επειδή δέ όταν εκείνη ήρχετο από τήν Εκκλησίαν, αυτός ησθάνετο ευωδίαν άρρητον οπού έβγαινεν από τό στόμα της, τήν ηρώτησε τί τρώγει καί μυρίζει έτζη; εκείνη του είπεν, ότι τρώγει αντίδωρον, καί πίνει αγιασμόν· ταύτα ακούσας προσκαλεί ένα εφημέριον της Μεγάλης Εκκλησίας, καί του λέγει νά ετοιμάση τόπον διά νά υπάγη αυτός, όταν ελειτούργει ο Πατριάρχης· ου γενομένου, έβλεπεν, ώ του θαύματος! όταν ευλόγει ο Πατριάρχης τόν λαόν, καί έβγαιναν από τό κριτήριον, καί από τά δάκτυλά του ακτίνες, καί έπιπτον επάνω εις όλων των Χριστιανών τάς κεφαλάς, αυτού δέ μόνον τήν κεφαλήν άφηναν άμοιρον· τούτο τό θαυμάσιον ιδών, κράζει τόν ιερέα, καί βαπτίζεται, καί ήτον κρυφά Χριστιανός ικανόν καιρόν, επειδή δέ εις μίαν σύναξιν λογοτριβούντες οι μεγιστάνες ποίος άρά γε νά ήναι ο μεγαλύτερος; καί ερωτήσαντες καί αυτόν, αυτός εφώναξεν όσον εδύνατο· μεγαλωτάτη από όλα είναι η πίστις των Χριστιανών· καί ωμολόγησε τόν εαυτόν του Χριστιανόν, καί όλον τό Μαρτύριον της ενσάρκου οικονομίας του Χριστού κηρύξας παρρησία, τό Μακάριον τέλος του Μαρτυρίου εδέξατο.» (φανταστείτε το πολυτονικό, βέβαια).

Ποιος ήταν λοιπόν αυτός ο Αχμέτ Κάλφας; Επιλεγόμενος και Πατ σουρούνης, αγνώστου φαινομενικά ετύμου; (Υπάρχει, με την ευκαιρία, και μια σχετική επιφυλλίδα του Σουρούνη, στον οποίο θα πήγε το μυαλό σας). Η αναζήτηση που ακολουθεί έχει κάτι από ψάξιμο ντέτεκτιβ σε αστυνομική ιστορία·

Read Full Post »

Δυο παρατηρήσεις για το ρόλο της μουσικής

Τραγούδησε, κρατώντας την ψυχή καθηλωμένη στη θέση της, με τις σκουριές του κόσμου, καμιά από τις συγκινήσεις που είχαν όλοι προετοιμαστεί να δοκιμάσουν, ήταν ψυχρό, όχι ακριβώς ψυχρό, αυτό το τραγούδι σάς έφερνε αντιμέτωπους με το θάνατο, σας έλεγε δεν είμαι εδώ για να σας δώσω μασημένη συγκίνηση, για να πάρω τη συγκίνησή σας από το χεράκι, είστε απλώς μπροστά σε ένα μοιρολόι, την υπόλοιπη δουλειά πρέπει να την κάνετε μόνοι σας.

Η μουσική δεν είναι εδώ για να εξαγοράσει την ασχήμια της ζωής σας.

 

(Εντί Καντούρ, Βάλτενμπεργκ, μετάφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, Αθήνα 2008, σελ. 684)

Και μια άλλη άποψη, κάπως αντίστροφη (ή όχι;):

Read Full Post »

Μανία αίματος

Άλλη ανάρτηση είχα στο μυαλό μου, άλλη μου βγήκε. Πάει καιρός που έχει αναζωπυρωθεί η διαμάχη για την Αντίσταση και τον Εμφύλιο, φαντάζομαι θα το έχετε δει. Έχω την εντύπωση ότι θα ξαναφουντώσει πολύ σύντομα, χάρη και στην ταινία του Βούλγαρη (που δεν είδα ακόμα) -ήδη βλέπω τα προεόρτια. Παράπλευρη συνέπεια είναι η ανάδειξη από διάφορους ιστορικούς και δημοσιογράφους της «δεξιάς Αντίστασης»: το κοινό μοτίβο είναι ότι, επειδή η Αριστερά «κυριάρχησε ιδεολογικά παρά την ήττα της», έχει εξωραϊστεί το ΕΑΜ ενώ αντίθετα οργανώσεις όπως ο ΕΔΕΣ θεωρούνται κατσαπλιάδες, ενώ αποτελούνταν κι αυτές από αγνούς αγωνιστές με αγάπη για την πατρίδα. Δεν έχω πρόθεση να διαφωνήσω, καταρχήν· επειδή όμως κάτι μου είχε κάνει εντύπωση, το κράτησα και τον Αύγουστο το έβαλα και σε ένα σχόλιο στο μπλογκ του αγαπητού Silentcrossing, εδώ (σε ένα πολύ ενδιαφέρον ποστ). Με την άδειά του λοιπόν το ξαναδουλεύω:

Εδώ λοιπόν το «Βήμα» διαφήμιζε, πριν από ένα χρόνο σχεδόν, ένα (τότε) καινούριο βιβλίο: το ημερολόγιο ενός δεξιού πατριώτη, ενός δικηγόρου και μετέπειτα πολιτευτή του Ελληνικού Συναγερμού (του Παπάγου) και του Κόμματος Προοδευτικών (του Μαρκεζίνη, αν δεν απατώμαι), ο οποίος πολέμησε τους ναζί από τις τάξεις του ΕΔΕΣ. Γράφει ο δημοσιογράφος χαρακτηριστικά:

Read Full Post »

Καταδυτικός απολογισμός

Εδώ και δυο-τρεις αναρτήσεις ο Δύτης ξεπέρασε τις εκατό καταδύσεις· σχεδόν ταυτόχρονα, τα σχόλια έφτασαν και πέρασαν τα χίλια (για την ακρίβεια, 1111!). Όπως λοιπόν συμβαίνει όταν κλείνουμε τα (μακρινά πια) τριάντα ή στις πρώτες 100 μέρες της νέας κυβέρνησης (ναι, εδώ γελάμε) μού ‘ρθε να κάνω έναν μικρό απολογισμό. Λοιπόν, γκούχου-γκουχ, αχμμ…:

Γιατί ξεκίνησα αυτό το μπλογκ; Γιατί ζήλεψα κάποια άλλα, γιατί με έφαγε η δουλειά, γιατί ήθελα να βγάλω έναν εαυτό που είχα θάψει καιρό τώρα. Ή από ματαιοδοξία (πάντα την είχα).

Τι νομίζω ότι κάνω; Τίποτα σπουδαίο, κυρίως υπηρετώ τη φυσική μου ματαιοδοξία. Οπωσδήποτε δεν έχω ψευδαισθήσεις περί «μπλογκόσφαιρας» (δείτε και τα σχόλιά μου εδώ). Νομίζω ότι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι είναι η ετικέτα Οθωμανικά και άλλα, γιατί δεν έχει να κάνει με μένα· όλα μαζί κάνουν μια ωραία συλλογή ανατολικών περιέργων που θα μπορούσαν να σχηματίσουν μια ευχάριστη ανθολογία για τα χειμωνιάτικα βράδια (ξέρω ότι τα έχω παραμελήσει λίγο, ετοιμάζω όμως μια υπερπαραγωγή για το χειμώνα -για τον άγιο Αχμέτ!). Μ’ αρέσουν και κάποιες άλλες αναρτήσεις που τις έγραψα με όρεξη. Το σιχτίρισμα της «εναλλακτικής Αθήνας», το κομμάτι για τη Λένα Πλάτωνος, αυτό για την Κέρκυρα, για την κρυφή σκληράδα του Τρυφώ, και κάποια άλλα. Αγαπώ πολύ και ένα άλλο από τα πρώτα μου κομμάτια, το τέλος όμως είναι τόσο προσωπικό που προτιμώ να μη βάλω λινκ. Όποιος θέλει το βρίσκει. Α, εδώ και μια σημείωση: έχω την εντύπωση ότι πολλοί φτάνουν εδώ γκουγκλίζοντας «Σιγανίδης» και «Μπρελ» (κυρίως αυτά, έχω προσέξει) και δεν φτάνουν στα αντίστοιχα ποστ. Φταίει ότι έχω αλλάξει τους τίτλους· η απλή λύση είναι να κλικάρετε την αντίστοιχη ετικέτα.

Read Full Post »

Το πιο γλυκό βιολί το παίζει ο θάνατος

Μια ανάρτηση στο ιστολόγιο «Μιλώντας για το χιόνι» μου θύμισε την ποίηση του Χρήστου Μπράβου και το τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου Α. Μάνθος, από τον Βραχνό Προφήτη -πιθανόν τον καλύτερο δίσκο του και μάλλον από τους καλύτερους των τελευταίων χρόνων. Απόψε όμως που το ξανασκέφτομαι, στην πραγματικότητα μου θυμίζει την εξής σκηνή: χειμώνας στη Λήμνο, εγώ ναύτης σε ορεινό παρατηρητήριο. Ειδικότητα τεχνίτης πυροβόλου -Τ/ΠΒ-, στην πραγματικότητα χειριστής ραντάρ και ασυρμάτου. Έξι ή δώδεκα ώρες την ημέρα (ανάλογα με τις άδειες) κλεισμένος σε έναν σιδερένιο κλωβό με μηχανήματα, στην κορφή του βουνού. Μετά από κάποιες απίστευτες αστροφεγγιές τον Αύγουστο, η συνηθέστερη κατάσταση ήταν μια ομίχλη τόσο πυκνή που δεν έβλεπες στα τρία μέτρα, ή, εναλλακτικά, δυνατοί άνεμοι που μπορούσαν να παρασύρουν τη μάσκα της μηχανής ενός φορτηγού στάγερ. Ο δίσκος -το σιντί, τέλος πάντων- είχε μόλις βγει, και τον άκουγα συνέχεια. Μιλώντας για το χιόνι, λοιπόν:

αυτό που μού ‘ρχεται στο μυαλό είναι που βγήκα από τον κλωβό· ο άνεμος είχε σταματήσει, και γύρω ήταν όλα άσπρα, με αυτή την ησυχία που δίνει το χιόνι.

 Χιόνι, κι ανάψαν τις φωτιές στον κάτω κόσμο.

Πείτε μου τώρα αν πρόκειται για σύμπτωση, ή απλά το μυαλό μου ψάχνει πράγματα για να συνδέσει τις αναμνήσεις με τις εμπειρίες του. Η πραγματικότητα αρέσκεται στις συμμετρίες και στους ανεπαίσθητους αναχρονισμούς, γράφει ο Μπόρχες στο «Νότο».

Read Full Post »

Η ψυχή του χορεύει ακόμα

Υποτίθεται ότι ευρωπαίοι σκηνοθέτες που πάνε στην Αμερική αποτυγχάνουν. Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι ο Κουστουρίτσα, παρόλο που εμένα το Arizona dream μου άρεσε, έστω και μόνο για την ανάληψη της Λίλι Τέιλορ με το ακορντεόν. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο Βέντερς (τουλάχιστον για τα τελευταία του, γιατί ο Χάμετ μου άρεσε επίσης). Τι να περιμένει λοιπόν κανείς όταν ο Βέρνερ Χέρτσογκ γυρίζει ταινία στη Νέα Ορλεάνη με τον Νίκολας Κέιτζ; Υποτίθεται ότι δεν περιμένεις τίποτε καλό. Μπορεί να γυρίσει αστυνομικό ο σκηνοθέτης του Φιτζκαράλντο ή του Αγκίρε; Πρώτη ένσταση: γιατί, θα φανταζόσασταν ότι θα γύριζε τον Νοσφεράτου; Δεύτερη ένσταση: πηγαίνετε να δείτε τη «Διαφθορά στη Νέα Ορλεάνη«.

The Bad Lieutenant είναι ο πρωτότυπος τίτλος, και είναι ριμέικ μιας παλιότερης ταινίας που δεν έχω δει. Την ταινία όμως του Χέρτσογκ μόλις την είδα, και είμαι εντυπωσιασμένος. Η ιστορία, σε γενικές γραμμές, είναι ένας αστυνόμος εθισμένος σε κάθε είδους ναρκωτικό που προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με ένα φόνο, αλλά και με πολλά άλλα. Και η ταινία είναι σχεδόν ολόκληρη σαν μια παραίσθηση. Γυρισμένη σε μια συνεφιασμένη Νέα Ορλεάνη, με εξαιρετικά υποβλητική ατμόσφαιρα (και μουσική), χωρίς να καταλαβαίνεις τελικά πώς διάολο κυλούν τα πράγματα, και αν στο τελευταίο εικοσάλεπτο ο Χέρτσογκ γελά εις βάρος μας ή παραπέμπει στην πρώτη σκηνή (αποφεύγω το λεγόμενο σπόιλερ), κάνει τον παρηκμασμένο Σκορσέζε με τα κρεμυδάκια και δείχνει γιατί ο Τζάρμους είναι πια ο μόνος άξιος λόγου αμερικανός σκηνοθέτης (μπορεί να υπερβάλλω, αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ άλλον τώρα). Και, τι έλεγα; Πώς γυρνά αστυνομικό ο σκηνοθέτης του Αγκίρε; Ε, φανταστείτε ένα θρίλερ ιδωμένο μέσα από τα μάτια ζώων -και μάλιστα ερπετών.

Παρεμπιπτόντως, δεν περίμενα να παίζει τόσο ωραία ο Κέιτζ.

Read Full Post »

Corazon de estudiante

Μέσα στα κορναρίσματα και τους πανηγυρισμούς, από τη μια, και την κατήφεια από την άλλη, ποιος να πρόσεξε ότι πέθανε η Μερσέντες Σόσα. Ήθελα να βάλω τώρα το El cosechero, όπου μπορεί να ακούσει κανείς ένα ακορντεόν από άλλο πλανήτη, δεν βρίσκω όμως την εκτέλεση που είχα από τους παράνομους κασετάδες του ΑΠΘ, μια φορά και ένα καιρό. Και τούτη όμως δεν είναι άσχημη:

 Εξίσου ωραία, βέβαια, είναι η περίφημη Αλφονσίνα:

Αντιός Μερσέντες.

Read Full Post »

Οι δικαιούχοι της «κοινωνίας των πολιτών», ή: ποιοι είναι ο λαός μας;

Για το χαρακτήρα αυτού του μπλογκ, δύο αναρτήσεις προεκλογικού περιεχομένου ίσως είναι ήδη πολλές (ναι, μπορείτε αν θέλετε να εκλάβετε και την προ-προηγούμενη με πολιτικό πρίσμα, αν θέλετε -μπορείτε και όχι, το ίδιο κάνει). Αλλά δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ, μια και υποτίθεται ότι ένα από τα πρώτα-πρώτα θέματα στην προεκλογική ατζέντα είναι η τάξη-ανθρώπινο-κρέας-μυρίζει και η ασφάλεια, κατά πόσο αυτή η περίφημη αστυνομία (ίσον το κράτος, αν θυμάστε τη ρήση κάποιου Μεγάλου Παλαιού) που τόσο αποτελεσματικά, με τα πιο σύγχρονα μέσα, εντοπίζει και συλλαμβάνει τελευταία απαγωγείς και τρομοκράτες, έχει κάποια ταξικά (κατά πρώτον) και εθνικά (κατά δεύτερον) προσκόμματα. Ο νοών νοείτω, και βεβαίως είναι ρητορική η ερώτηση. Η ερώτηση του τίτλου, όμως, δεν είναι.

Θέλετε και ένα λινκ; Εδώ, και παρακαλώ δώστε του την προσοχή που αξίζει.

Και ένα άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη που διάβασα χτες και μ’άρεσε: εδώ.

Read Full Post »