Βλακόμετρο

Διαβάζω λοιπόν εδώ ότι στο περιοδικό Journal of Happiness Studies (δεν κάνω πλάκα!) δημοσιεύτηκε μελέτη του πανεπιστημίου του Βερμόντ για την εφεύρεση (και όχι βέβαια ανακάλυψη, όπως επιμένει ο δημοσιογράφος) του «ηδονόμετρου» (κι αυτή λάθος μετάφραση, αλλά τέλος πάντων), ενός προγράμματος που:

…παρακολουθεί «αόρατο» τα συναισθήματα που εκατομμύρια άνθρωποι εκφράζουν στο Ίντερνετ μέσω διαφόρων δικτυακών τόπων, ιστολογίων (blogs), στίχων τραγουδιών, μηνυμάτων του Twitter, λόγων των πολιτικών κ.α. Οι Αμερικανοί επιστήμονες αξιοποιούν ιδιαίτερα το άφθονο υλικό που συλλέγει ο δικτυακός τόπος http://www.wefeelfine.org, ο οποίος καταγράφει φράσεις από τα blogs όλου του κόσμου που ξεκινούν με την φράση «αισθάνομαι…» (I feel…). Η παρακολούθηση εστιάζεται στην καταγραφή και αξιολόγηση συγκεκριμένων λέξεων και εκφράσεων (στην αγγλική γλώσσα προς το παρόν) που είναι αντιπροσωπευτικές για το συναισθηματικό περιεχόμενο των γραφομένων και την ψυχική διάθεση αυτών που τα γράφουν και τα διακινούν στο διαδίκτυο. Κάθε λέξη και φράση βαθμολογείται σε μια κλίμακα από το 1 ως το 9 (π.χ. «παράδεισος» 8,72, «ματαιότητα» 4,30, «αυτοκτονία» 1,25 κλπ.). Όσο πιο μεγάλο το σκορ, τόσο πιο μεγάλη είναι η ψυχική ευφορία και η ευτυχία.

Ας δούμε μερικά από τα συμπεράσματα των καλών επιστημόνων:

Για παράδειγμα, το «ηδονόμετρο» κατέγραψε ότι η εκλογή του Ομπάμα στις ΗΠΑ πέρυσι το Νοέμβριο ήταν η πιο ευτυχισμένη μέρα των Αμερικανών εδώ και τέσσερα χρόνια, ενώ ο θάνατος του Μάικλ Τζάκσον μια από τις πιο δυστυχισμένες μέρες – και όχι μόνο στην Αμερική.

Ωχ ωχ… Αν ήταν να μετράμε έτσι την ευτυχία, ε; Δεν αρνούμαι ότι έχει ενδιαφέρον να διαβάζεις τέτοιες εξυπνάδες, αρκεί να ξέρεις για τι μιλάς. Δηλαδή ο μέσος Αμερικανός, μας λένε, ουσιαστικά δεν έχει προσωπική ζωή, η ευτυχία και η δυστυχία του εξαρτώνται από εξελίξεις στο δημόσιο χώρο. Ορίστε λοιπόν η καταβαράθρωση του νεοφιλελεύθερου ατομισμού, ζήτω ο Νέος Άνθρωπος, που τελικά ήρθε χωρίς τη μεσολάβηση της προλεταριακής επανάστασης. Αλλά ώπα, βιάστηκα, γιατί υπάρχει και προσωπική διαβάθμιση:

Μια βασική διαπίστωση του «ηδονόμετρου» είναι ότι οι έφηβοι και γενικότερα οι νέοι είναι εκείνοι που εμφανίζουν κατά μέσο όρο το μικρότερο βαθμό ικανοποίησης και ευτυχίας στη ζωή τους (5,5). Μετά οι άνθρωποι σταδιακά γίνονται όλο και πιο ευτυχισμένοι, ώσπου, όταν αρχίζουν να γερνάνε, η ευτυχία τους μειώνεται ξανά.

Άντε μωρέ! Πόσο χρόνο και χρήμα τους πήρε για να το βρουν αυτό, είπαμε; Αλλά μισό λεφτό, υπάρχει κι άλλο:

Συνολικά, διαπιστώνεται επίσης ότι το αίσθημα ευτυχίας που διαπερνά τη «μπλογκόσφαιρα», έχει αυξηθεί κατά 4% περίπου από το 2005 μέχρι σήμερα. Τα Χριστούγεννα και η Μέρα του Αγίου Βαλεντίνου είναι οι κατ’ εξοχήν μέρες του χρόνου (με 6 στην κλίμακα), όπου η διάχυτη ευτυχία στην κοινωνία φθάνει στο αποκορύφωμά της. Ανδρες και γυναίκες έχουν περίπου ίδιο «σκορ» ευτυχίας, με ελαφρώς μεγαλύτερο των γυναικών (5,91 έναντι 5,89 των ανδρών).

Θα αποφύγω να το σχολιάσω αυτό. Συνεχίζω όμως ακάθεκτος, το ίδιο και οι επιστήμονες του Βερμόντ:

Μια άλλη αξιοσημείωτη διαπίστωση, που προκύπτει κυρίως από την ανάλυση του συναισθηματικού περιεχομένου εκατοντάδων χιλιάδων τραγουδιών (με τη βοήθεια κυρίως του διαδικτυακού τόπου http://www.hotlyrics.net), είναι ότι μετά το 1960 οι στίχοι της μουσικής έχουν γίνει κατά μέσο όρο 10% λιγότερο ευτυχισμένοι. Η εξάπλωση μουσικών ειδών όπως το «χαρντ ροκ», το «πανκ» και το «χέβι μέταλ», με τις συχνές επικλήσεις τους σε «μαύρα» αισθήματα και τον εξοβελισμό της λέξης «αγάπη» από το λεξιλόγιο των στίχων τους, έχουν μειώσει το μέσο όρο του «δείκτη ευτυχίας» της μουσικής διαχρονικά.

Ενώ πριν το ’60, οι στίχοι της Πιαφ ή του Μπρελ ή των μπλουζ ή του Τσιτσάνη ή του Σούμπερτ ή του Μάλερ ή του Αττίκ, αν θέλετε, ήταν αποκλειστικά «η Σαγαπώ κι ο Μαγαπάς». Φυσικά, επίσης, όποιος έχει γνωρίσει αυτό το περίεργο κι εξωτικό είδος που λέγεται «ροκάς» ή «χεβιμεταλάς» ξέρει από πρώτο χέρι τι δυστυχισμένα όντα που είναι. Προφανώς στο Βερμόντ ξέρουν μόνο από Σινάτρα, άντε και Νατ Κινγκ Κόουλ, ή μάλλον Ντόρις Ντέι.

Συνοψίζω τα συμπεράσματα της μελέτης:

α) Η ευτυχία μετριέται με το πόσες φορές δηλώνεις δημοσίως ότι είσαι χαρούμενος (κρατώ μια επιφύλαξη, γιατί δεν ξέρω τι ορολογία χρησιμοποιούν οι επιστήμονες του Βερμόντ).

β) Η ευτυχία εξαρτάται από το δημόσιο βίο (κι έλεγα γιατί νιώθω τόσο δυστυχισμένος τελευταία).

γ) Όταν είσαι νέος έχεις μαύρες σκέψεις, ωριμάζοντας γίνεσαι χαζοχαρούμενος, μέχρι να αρχίσουν να σε απασχολούν τα τριγλυκερίδια και η σύνταξη.

δ) Είμαστε ευτυχισμένοι στις γιορτές, και όταν μας θυμίζουν ότι είμαστε ερωτευμένοι. Οι γυναίκες λίγο περισσότερο.

ε) Η μεγάλη ζημιά στις δυτικές κοινωνίες, τα τελευταία 40-50 χρόνια, έγινε από το πανκ και τους μεταλάδες. Αν δεν γυρίσουμε στα «Χριστιανόπουλα [που] βαδίζουν με χαρά», δεν θα δούμε προκοπή (και, εννοείται, Θεού πρόσωπο).

Άντε λοιπόν, κλείνοντας, όλοι μαζί να βοηθήσουμε το ηδονόμετρο και να συμβάλλουμε στην πρόοδο της ανθρωπότητας:

I feel good (είπαμε, το λογισμικό προς το παρόν αναγνωρίζει μόνον αγγλικά), I feel fine, I feel happy, I feel joyous, I feel OK, I feel so stupid. Με τις υγείες μας!