Σε μια μεγάλη και ενδιαφέρουσα κουβέντα ήρθε ο λόγος (σχόλια #178, 231 κ.εξ.) για τους περίφημους Γιαγάδες ή Γιαγιάδες της Σάμου. Όχι, δεν μιλάω για γιαγιάδες, αλλά για τους αδελφούς Γιαγά/Γιαγιά (προφανώς από το οθωμανικό yaya, “πεζός [στρατιώτης]»). Πρώτη φορά τους άκουσα από ένα μάλλον προχειρογραμμένο και τσαπατσούλικο άρθρο, με τον τίτλο να συνοψίζει το περιεχόμενο: «Πώς οι διαβόητοι κακοποιοί αδελφοί Γιαγιά προσπάθησαν για λογαριασμό της Ιταλίας να αποσχίσουν τη Σάμο από την Ελλάδα» (και το οποίο ήταν η αφορμή για μια λίγο άλλα αντ’ άλλων συζήτηση στο Ιντιμέντια, την οποία βασικά πήρε στο λαιμό της το άρθρο δίνοντας αυτή την εντελώς παραπλανητική εικόνα). Λίγα χρόνια αργότερα πέτυχα σε ένα βιβλιοπωλείο του Καρλοβάσου τα απομνημονεύματα του ενός από τους αδελφούς, του Γιάννη (1885-1977), του γραμματιζούμενου της οικογένειας (υπάρχει και κάτι παρόμοιο εδώ, στα ΓΑΚ Σάμου)· τα έγραψε το ’76, ένα χρόνο πριν πεθάνει. Και το παζλ άρχισε να συναρμολογείται. Για περαιτέρω βιβλιογραφία, βλ. Bασίλης Tζανακάρης: «Tα παλικάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν». Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2002 (που δεν το έχω δει δυστυχώς)· μαθαίνω με χαρά ότι βιβλίο για τα «Γιαγιαδικά» σκοπεύει να εκδόσει ο Νίκος Βαφέας, που είχε κάνει και μια σχετική ανακοίνωση πέρυσι (αν είχα πάει, θα είχα φαντάζομαι πολύ περισσότερα να σας πω). Λοιπόν, η ιστορία· προειδοποιώ, ακολουθεί σεντονάρα, αλλά πώς να το κάνουμε, για εξακόσες τόσες σελίδες απομνημονεύματα πρόκειται:
Οι Γιαγάδες είναι οικογένεια του Μαραθόκαμπου, από το κεφαλοχώρι δηλαδή της νοτιοδυτικής Σάμου (και μόνιμο ανταγωνιστή του περισσότερο εμπορικού και αστικού Καρλοβάσου). Μιλάμε εδώ για τέσσερα αδέλφια -Γιώργος, Κώστας, Κίμων και Γιάννης. Ο Γιάννης, όπως είδαμε και πριν, ήταν ο σπουδαγμένος: …εισήχθην εις την Καθολικήν Σχολήν της Βηθλεέμ εν Παλαιστίνη, όπου εδιδάχθην την γαλλικήν, ιταλικήν, αγγλικήν, αραβικήν, (την τελευταίαν αυτήν ελησμόνησα τελείως), λογιστικήν και αποφοιτήσας, ετιμήθην, ως ο μόνος ελληνικής καταγωγής μαθητής, με βραβείον, εκτός των άλλων, με το τρίτομον ποιητικόν έργον του Βίκτορος Ουγκώ: «Les Orientales», αφιερωμένον εις τους αγώνας του ελληνικού έθνους, του 1821. Τους συναντάμε στο βουνό πρώτη φορά το 1912 (διαβαίνω τον θαλάσσιον Ρουβίκωνα μεταξύ Σάμου και Σμύρνης), υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα (η Σάμος, θυμίζω, ήταν αυτόνομη ηγεμονία από το 1832). Σύμφωνα με τον Γιάννη, ο οποίος φυσικά έχει την τάση να φουσκώνει τα πράγματα στις αναμνήσεις του, το δικό τους κίνημα ήταν ο βασικός μοχλός που οδήγησε στη φυγή του τουρκικού στρατού και την απόβαση του ελληνικού στόλου στο Βαθύ, μαζί με τον πολιτευτή της ανατολικής Σάμου, τον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Κατά τη συνήθειά του, μάλιστα, αναφέρει μια επιστολή του Σοφούλη με την οποία ο τελευταίος δικαιώνει τους Γιαγάδες, και η οποία χάθηκε σε κάποια από τις περιπέτειές του στα βουνά και τα λαγκάδια (τέτοιες μυστηριώδεις στοχευμένες απώλειες, για να πούμε την αλήθεια, είναι αρκετά συχνές στο κείμενο). Όπως φαίνεται, ο Σοφούλης (ο οποίος είχε μακρόχρονη αντιοθωμανική δράση και είχε μάλιστα καταδικαστεί ερήμην σε θάνατο) γρήγορα πήρε τα ηνία της κατάστασης στο νησί. Ο Γιάννης Γιαγάς θεωρεί ότι οικειοποιήθηκε τον δικό τους αγώνα και έβαλε δικούς του σε όλα τα πόστα· επίσης, ότι προσπάθησε να εκτοπίση τον Μαραθόκαμπον από κάθε διοικητικήν λειτουργία. Γράφει χαρακτηριστικά: ο Σοφούλης απέβλεπε (…) να απαλλοτριώση όλα τα προνόμια της Σάμου, να καταργήση τας Δημοσίας Υπηρεσίας της, να δεσμεύση τα ελευθερίας και την δραστηριότητα του λαού και να παραδώση -όπως την παρέδωσε- την Σάμον γυμνή και ανυπεράσπιστον εις την Ελλάδα για να τον πούνε οι Παλιοελλαδίτες ελευθερωτήν της Σάμου (…) Ο Σαμιακός λαός επέβλεπε πάντοτε εις την ένωσιν της Σάμου μετά της Μητρός Ελλάδος. Είχε τα προνόμιά του, την αυτόνομη διοίκησί του, την σημαία του, την ελευθερίαν του. Δεν έκαμε την επανάστασιν για να χάση αυτά μετά την ένωση. Μετά λοιπόν από διάφορα μικροεπεισόδια, εκδηλώνεται στάση στο Μαραθόκαμπο από επιστρατευμένους Μαραθοκαμπίτες, μεταξύ των οποίων ο Κώστας Γιαγάς: σύμφωνα πάντα με την αφήγησή του, ο Γιάννης σχεδόν αναγκάστηκε να ηγηθή του κινήματος προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ωστόσο συλλαμβάνεται εγκαίρως από ένα απόσπασμα: Τό’χω πολλές φορές παρατηρήσει αυτό στη περιπετειώδικη ζωή μου. Η τύχη θα μου φράξη το δρόμο από παντού για να μ’ εμποδίση να πραγματοποιήσω την απόφαση που πήρα να δράσω. Το αντίθετο συμβαίνει όταν δεν θέλω να δράσω. Θα μου δημιουργήση γύρω μου μια τόσο ασφυκτική κατάσταση που να μ’ αναγκάση, θέλοντας και μη, να σπάσω τον κλοιό και να ριχτώ στον αθέλητο αγώνα. Οργανώνει εξέγερση στις φυλακές και αποδρά, για να ξανασυλληφθεί λίγο αργότερα· μεταγωγή στις φυλακές της Αίγινας· διάφοροι συγγενείς του εκτοπίζονται από τη Σάμο στη Λιβαδειά.
Εννέα μήνες μετά, ο Γιαγάς αποφυλακίζεται και επιστρέφει στη Σάμο, όπου έχει εγκατασταθεί πια Κρητική χωροφυλακή· τα αδέρφια του είναι ακόμα επικηρυγμένα στο βουνό. Βρισκόμαστε στο 1916, και σε μια έρευνα της χωροφυλακής στο σπίτι των Γιαγάδων στο Μαραθόκαμπο σκοτώνεται ένας χωροφύλακας από τον Γιώργο. Ξανά εκτοπίσεις και δίκες, ξανά αψιμαχίες, ξανά καταδιώξεις των φυγόδικων. Υποτίθεται ότι σε συνεργασία με τους Άγγλους, ο Γιάννης Γιαγάς ηγήθηκε σε καταδρομικές επιχειρήσεις στα μικρασιατικά παράλια εναντίον των Τούρκων· τις περιγράφει με λεπτομέρεια, όπως και τις συνεχείς μάχες που έδινε η ομάδα με τα στρατιωτικά αποσπάσματα γύρω γύρω από τον Κέρκη, το μεγάλο βουνό της δυτικής Σάμου. Ο Γιάννης υπολογίζει ότι το σύνολο των ανδρών των Γιαγάδων ανερχόταν σε 85 άνδρες. Τον Ιανουάριο του ’17, σε μια μάχη (η οποία περιγράφεται με μεγάλη λεπτομέρεια) στους Κοσμαδαίους, ένα μικρό χωριό ψηλά στον Κέρκη, σκοτώνεται ο Γιώργης Γιαγάς· οι αντάρτες κόβουν το κεφάλι του για να μη περιέλθη τρόπαιον εις χείρας του εχθρού, και δραπετεύουν με μια τράτα στους Φούρνους, όπου καταλαμβάνουν τον Σταθμό Χωροφυλακής και διαφεύγουν στην Κάρυστο. Αργότερα θα μάθουν ότι λίγο μετά τη μάχη στους Κοσμαδαίους οι χωροφύλακες έκαψαν ζωντανή τη μητέρα των αδελφών στο Μαραθόκαμπο. Αναφέρονται και διάφορες άλλες αγριότητες στο χωριό: γυναίκας, νεάνιδας, εφήβους, υπερήλικα, κανενός δεν φείδεται η δολοφόνος χειρ, η λύσσα των επιδρομέων.
Κάπου εδώ συμβαίνει ο μετασχηματισμός του όλου πράγματος, απ’ ό,τι καταλαβαίνω: το κίνημα της Εθνικής Άμυνας, του Βενιζέλου, παρασύρει την ομάδα των Γιαγάδων στη μερίδα των βασιλοφρόνων (επειδή ο Σοφούλης ήταν βενιζελικός, βλέπετε). Γράφει ο Γιάννης: θεωρούσα ως βέβαιον ότι ο λαός θα είχεν εξαναστή και αγανακτήσει για το βάρβαρο γεγονός του εμπρησμού ενός ολόκληρου σαμιακού χωριού [εννοεί τους Κοσμαδαίους] και θα εξεγείρετο σύσσωμος εναντίον των πραιτωριανών του επαναστατικού καθεστώτος της Θεσσαλονίκης. Στο μεταξύ ο ίδιος συνελήφθη και πάλι, στα Μέγαρα, και φυλακίστηκε στη Σύρο. Με τις εκλογές του ’20 ο Γιάννης θεωρεί ότι η Σάμος πήρε την εκδίκησή της από τον βενιζελικό Σοφούλη. Και πράγματι, με το νέο καθεστώς έρχεται η δικαίωση: αμνηστεία (βλ. και εδώ)· διορίζεται ως έκτακτος Γραμματεύς β! τάξεως παρά τη κενή θέσει Υποδιοικήσεως Ικαρίας. Σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, την περίοδο αυτή προσπάθησε να οργανώσει απόβαση στην περιοχή της Μιλήτου, που κατείχαν οι Ιταλοί, προκειμένου να διευκολύνει την προέλαση του ελληνικού στρατού, χωρίς όμως επιτυχία.
Ωραία είναι, στο σημείο αυτό, η περιγραφή της διαμονής του Γιάννη στην Αθήνα το 1922. Φιλοξενούμενος του Λεωνίδα Γεωργακή (τύπος ανθρώπου δυσερευνήτου (…) εθεωρείτο ο Ηρακλής της κυβερνήσεως Γούναρη), μπλέκει με κομματάρχες, υπουργούς, τραμπούκους, πριν επιστρέψει στη Σάμο με την κατάρρευση του μετώπου. Εκεί οι αδελφοί με τους οπαδούς του αποφασίζουν να αντιταχθούν στο βενιζελικό συγκρότημα και στις 17 Οκτωβρίου του ’22 καταλαμβάνουν το Καρλόβασι. Ήρχισεν αμέσως η στρατολογία εθελοντών και η επιστράτευσις των μαθητών της Εμπορικής Σχολής δια την αντιγραφήν προκηρύξεων, με αίτημα την μεταβολή του πολιτεύματος εις νέον καθεστώς σήμερον και δημοκρατίαν ανεξάρτητον υπό την προστασίαν της Κοινωνίας των Εθνών και στηριζομένης επί του δόγματος της αυτονομίας του θεσπισθέντος μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμον και επικροτηθέντος υφ’ όλων των λαών. Το σχέδιο είναι να προχωρήσουν μέσα από τα χωριά του Καρβούνη, του βουνού της ανατολικής Σάμου, και να προκαλέσουν εξέγερση του υπόλοιπου νησιού για να καταλάβουν το Βαθύ, την πρωτεύουσα. Εδώ, σύμφωνα με τον Γιάννη, διάφορες αστοχίες και διαφωνίες με τον αδελφό του τον Κώστα έπαιξαν το ρόλο τους: μια σειρά από καταστροφικές αψιμαχίες και κατέρρευσε και η Ανεξάρτητος Δημοκρατία, υποστάσα την άγριαν επίθεσιν υπερτέρων δυνάμεων και του μισθοφορικού τάγματος των προσφύγων Μικρασιατών του Μανώλη Σοφούλη.
Έχουν μείνει τέσσερις άνθρωποι, κυνηγημένοι στα βουνά· τα δύο αδέλφια, ο Γιάννης κι ο Κώστας, καταφέρνουν να διαφύγουν στην ιταλοκρατούμενη Πάτμο, όπου οι Ιταλοί τους προσφέρουν κάτι σαν πολιτικό άσυλο. Πάλι με αμνηστεία, ο Γιάννης επιστρέφει στη Σάμο, αφήνοντας τον ακόμα επικηρυγμένο αδελφό του στην Πάτμο. Η κατάσταση όμως είναι τεταμένη, και οι Γιαγάδες καταφεύγουν στους Αρκούς, ένα μικρό νησάκι ανατολικά της Πάτμου, αυτοεξόριστοι -νέοι Ροβινσώνες- πάνω σ’ αυτά τα νησάκια (…) καταδιωκόμενοι από το βρυκολακιασμένο ένταλμα της καταλυθείσης Ηγεμονίας, της αυτόνομης πολιτείας της Σάμου, που το φάντασμά της μας καταδιώκη σαν να λέγη: Για την προδοσία που κάνατε στην ΠΑΝΕΛΕΥΘΕΡΗ τότε πατρίδα σας, τη Σάμο, το έγκλημα που κάνατε να με καταργήσετε, το φάντασμά μου θα σας παρακολουθή μέρα και νύχτα. Ωραία περιγράφει ο Γιάννης και τη ζωή στους Αρκούς, κέντρον των λαθρεμπόρων του Αιγαίου και των Κυκλάδων: Λίγο πολύ, όλοι ήσαν οπλισμένοι (…) Μ’ όλα ταύτα, εδώ πάνω στο νησί αν και την ώρα τους την περνούσαν πίνοντας χορταστικά το φκιαγμένο στη στιγμή ούζο με το χταποδάκι, στο καφενεδάκι ή πάνω στις κουβέρτες των καϊκιών, δεν επήλθε ποτέ ρήξις μεταξύ τους. Τυχόν μικροδιαφοραί υπάγοντο εις την δικαιοδοσίαν της διαιτησίας μας. Έτσι περνούσαν οι μέρες, οι βδομάδες, οι μήνες.
Ξέρω, άρχισε να γίνεται κουραστικό -και όμως, είναι ζωή σαν μυθιστόρημα. Τέλος πάντων, το 1925 αποφασίσθηκε ν’ ανεβούμε και να δημιουργήσουμε ταραχάς. Η προετοιμασία του κινήματος είναι αρκετά προσεκτική: θα ξεκινούσε (…) μετά την αποπεράτωσιν της αμαξιτής οδού (…) ούτως ώστε η ομάς επιβαίνουσα επιταχθησομένων αυτοκινήτων να μπορέση ακόπως να φθάση εις Βαθύ (…) Προς τον σκοπόν γενικωτέρας επιτυχίας του κινήματος και επικρατήσεως εις όλην την Ελλάδα απεφασίσθη η γενική αρχηγία να ανατεθή εις τον στρατηγόν Μεταξάν και να προσεταιρισθούμε αξιωματικούς του εμπέδου Αθηνών-Πειραιώς. Υποτίθεται ότι το σχέδιο προέβλεπε εκατόν είκοσι και πλέον άνδρες και επέκταση του κινήματος σε Χίο και Μυτιλήνη. Όπως όμως σημειώνει ο ίδιος ο Γιαγάς, άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει: αρχικά οι στασιαστές καταφέρουν να καταλάβουν το Μαραθόκαμπο και το Καρλόβασι, και σύμφωνα με το σχέδιο επιτάσσονται τέσσερα λεωφορεία και αρχίζει η προέλαση προς το Βαθύ δια τον μεγάλον σκοπόν, το σάλτο μορτάλε. Καταφέρνουν να καταλάβουν τη διοίκηση της χωροφυλακής, τις φυλακές και τη Νομαρχία· στα απομνημονεύματά του ο Γιάννης απορρίπτει τις ανευθύνους φήμας ότι το κίνημα είχε σκοπόν Αυτονομιακόν. Με το που αποβιβάζεται στρατός στα περίχωρα της πόλης, ωστόσο, οι στασιαστές υποχωρούν στα βουνά, και η κατάληξη είναι μια ακόμα καταδίωξη είκοσι περίπου ανθρώπων από χωριό σε χωριό. Κάποιοι καταφέρνουν να διαφύγουν στην Τουρκία, ο Κώστας Γιαγάς απ’ ό,τι φαίνεται σκοτώνεται κατά την καταδίωξη (ο Γιάννης δεν γράφει τίποτε σχετικό).
Εδώ τελειώνει η ιστορία. Αγνοώ σε ποιες συνθήκες ο Γιάννης Γιαγάς επέστρεψε τελικά στη Σάμο, όπου ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και τις προσπάθειές του να δικαιωθεί ως πρωτεργάτης της Ένωσης με την Ελλάδα. Το μόνο που εντόπισα για τη μετέπειτα πορεία του είναι μια μυστηριώδης αναφορά του ότι δέχθηκε σοβαρόν διαμπερές τραύμα εις την ωμοπλάτην κατά τον εμφύλιον (1943). Δεν μπορώ να την ερμηνεύσω εύκολα με βάση όσα λίγα ξέρω για τη Σάμο κατά τον πόλεμο. Πάντως, εξόριστος στην Ανάφη, το 1926, ο Άγις Στίνας (Αναμνήσεις, Αθήνα: Ύψιλον 1977, τ. Α΄, σελ. 114) γράφει: […] Όλα αυτά οι εξόριστοι τα μαθαίναμε στην εξορία εν από τις εφημερίδες αλλά προ παντός από γράμματα. Στη δικτατορία του Πάγκαλου έγινε και η κατάληψη της Σάμου από τους Γιαγάδες. Από τον Μαραθόκαμπο ξεκινούν εκατοντάδες ένοπλοι με επικεφαλής τους αδελφούς Γιαγιάδες, μπαίνουν στο Βαθύ, αιφνιδιάζουν και πιάνουν αιχμαλώτους τους χωροφύλακες και τους στρατιώτες, καταλύουν τις αρχές εξευτελίζουν και γελοιοποιούν το κράτος και σηκώνουν τα ταμεία. Οι Γιαγάδες ήταν επικηρυγμένοι αλλά δεν ήταν ληστές. Επρόκειτο για την πιο αδιάλλακτα αντίθετη με το Σοφούλη οικογένεια της Σάμου. Γι’ αυτή τους την αντίθεση, είχαν υποστεί ένα φοβερό διωγμό από τους βενιζελικούς και στο τέλος αναγκάστηκαν να βγουν στο βουνό. Εκτός από αρκετούς νεκρούς που είχαν στις συγκρούσεις τους με βενιζελικά αποσπάσματα, η μάνα τους πέθανε από τα βασανιστήρια. Ύστερα από χρόνια ένας από τους Γιαγάδες, ο Γιάννης αν θυμάμαι καλά, είχε επηρεαστεί από τους κομμουνιστές στη φυλακή και είχε προσχωρήσει στο κόμμα. Στις εκλογές του ’35 ήταν υποψήφιος. Έκοψε όμως κάθε σχέση με το κόμμα, όταν το κόμμα άρχισε να κλείνει συμφωνίες με τους βενιζελικούς. Αυτό δεν μπορούσε να το ανεχτεί ένας Γιαγάς. (ευχαριστώ και από δω τη Μαρία)
Έχουν πλάκα τα απομνημονεύματα του μπαρμπα-Γιάννη: δίνουν την εντύπωση ενός δεκατετράχρονου που προσπάθησε να παίξει τους μεγάλους. Βέβαια, η καμένη μάνα και τα κομμένα κεφάλια βαραίνουν συντριπτικά την άλλη μεριά της ζυγαριάς, την τραγική.
Εδώ νομίζω είναι σκόπιμο, τελειώνοντας, να αντιγράψω δύο πολύ κατατοπιστικά σχόλια της Μισιρλούς από το νήμα που ανέφερα στην αρχή (δηλαδή από εδώ):
Αυτή την τραγωδία τής Σάμου με τους περίφημους Γιαγιάδες, τους “ληστές-αυτονομιστές” και τη δράση τους με το “κίνημα των Γιαγιάδων”, αποτύπωσε σε τρία τραγούδια του ο Kώστας Pούκουνας, που ήταν και Σαμιώτης.
Το παρακάτω απόσπασμα, για την ιστορία των Γιαγιάδων, καταγράφηκε στην αυτοβιογραφία που εξέδωσαν ο Τάσος Σχορέλης και ο Μίμης Οικονομίδης (το 1974) με τίτλο: “Ένας ρεμπέτης – ΚΩΣΤΑΣ ΡΟΥΚΟΥΝΑΣ “Σαμιωτάκι”.
“….Λόγω του ότι αυτοί οι άνθρωποι είχανε κάποια διαφορά με το κράτος-τώρα τι είναι αυτά, είναι κρατικά πράματα- θέλανε να κάμουν την Σάμος αυτονομία, όπως ήτανε πρώτα και για τον λόγο αυτόνε βγήκανε οι άνθρωποι στο βουνό.
Δεν ξέρω πως έγινε το πράμα. Αυτά είναι λεπτά πράματα, δεν μπορώ να ξέρω. Δεν είμαι και κατασκοπεία να γνωρίζω τα πάντα. Και επειδής βγήκανε στο βουνό εγενήκανε τόσα επεισόδια. Σκοτωθήκανε τόσοι Κρητικοί. Και μετά καθαριστήκανε όλοι σχεδόν και πήρε πια ο τελευταίος ο Γιάννης* αμνηστία.
Ήντουσαν τέσσερα αδέλφια. Ο Γιώργος, ο Κώστας, ο Κίμων και ο Γιάννης. Αυτοί ήντουσαν από καλή οικογένεια, νοικοκυραίοι καλοί, εγγράμματοι. Αλλά, τώρα πως έγινε αυτό δεν μπορώ να ξέρω. Εγώ θεώρησα καλώς να τους βγάλω τραγούδια. Ήντουσαν παλληκάρια. Τότες που ‘γινε το πρώτο που σκοτώσανε το Γιώργη, απάνω στους Κοσμαδαίους, πάνω στο Κέρκι, ήμουνα ακόμα στη Σάμος.
Σε κάποια βάφτιση κάποιος ρουφιάνος τους πρόδωσε και έγινε μάχη, ανάμεσα στους Γιαγιάδες και στους Χωροφυλάκους και σκοτώσανε τον Γιώργο, κείνο το βράδυ, το οποίον του ‘βγαλα εγώ το τραγούδι.
Μετά έβγαλα το άλλο που κάψανε ζωντανή την μάνα τους για να μαρτυρήσει πού ‘ναι τα παιδιά της. Αν γίνεται τέτοιο πράμα! Αυτή ’τανε γρηά, δεν ήξερε βέβαια. Τι ξέρει η γριά που ‘τανε 80 χρονώ γυναίκα -μπορεί νάταν και παραπάνω- η συχωρεμένη η Μαριώ. Βέβαια και να ‘ξερε δεν θα τους το λεγε. Αφού την κάψαν ζωντανή εθεώρησα καλώς, όπως βγάζαν τόσα τραγούδια, ας πούμε για το 21, να της βγάλω και εγώ ένα. Ε, μετά έβγαλα το άλλο τον Κώστα τον Γιαγιά ο οποίος ήτονε αποκηρυγμένος.
Ο Γιάννης, ο οποίος ήτονε δικηγόρος και ο Κίμων είχανε πάρει αμνηστία. Του Κώστα του κάναν αποκήρυξη για 750.000 γιατί αυτός και τ’ αδέλφια του οποιανού ρίχνανε τον βρίσκανε στο φρύδι. Και ένεκα τούτου αυτουνού του κάνανε γλυκά και τον φαρμακέψανε γιατί, βέβαια, δεν μπορούσαν να τον σκοτώσουν. Του τα ‘δωσε ένας πρώτος ξάδελφός του -που ήτονε έμπιστός του και τροφοδότης του. Τώρα πώς έγινε αυτό το πράμα, τι σπείρα κάνανε, πως τα κανονίσανε δεν ξέρω.
Ένα πρωί που πήγε στο Κέρκι, πάνω από τον Μαραθόκαμπο, του τα ‘δωσε τα γλυκά και καθώς πηγαίνανε στη βρύση για νερό τον πιάσανε οι πόνοι τον Κώστα. Τώρα εκεί μέσα μπερδουκλώθηκε η δουλειά. Του ρίξανε, τον σκοτώσανε. Τώρα ο ίδιος ο Κοκκώνης τονε σκότωσε πρώτα και μετά είπε στ’ απόσπασμα ρίχτε του απάνω για να δικαιολογηθεί αυτός στην πράξη του, δεν ξέρω. Δεν μπορώ να το γνωρίζω αυτό το πράμα. Μπορεί όμως να έγινε κι έτσι. Λοιπόν, αφού τον σκοτώσανε του πήρανε το κεφάλι, πήγανε κάτω, πήρανε την αμοιβή, όλα τ’ αυτά, τέλος πάντων πάει τέλειωσε. Και τότες βγάζω και του Κώστα ένα τραγούδι.
Αυτά όλα τα τραγούδια μου τα γύρισα στην ODEON, εξόν από τους Γιαγιάδες στην COLUMBIA…”
***
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ για τους ξακουστούς Γιαγιάδες
(που έχει γράψει και ερμηνεύσει συγκλονιστικά ο Κώστας Ρούκουνας, το 1934 & το 1936)
1. “Στης Σάμος τα περίχωρα” (ή Οι ξακουστοί Γιαγιάδες) – 1934
[Τσάμικος, σε ρυθμό χιτζάζ, για το θάνατο του Γιώργου Γιαγιά, στο Κέρκι]
Στης Σάμος τα περίχωρα, σ’ ένα χωριό στον Κέρκη
μια νύχτα τ’ αποσπάσματα ανοίξανε τουφέκι.
Οι σφαίρες πέφτανε βροχή, δεκάδες, δωδεκάδες
να πιάσουνε τους ξακουστούς και τρομερούς Γιαγιάδες.
(Γειά σου βρε Ρούκουνα, ποτέ να μην πεθάνεις!)
Κείνο το βράδυ σκότωσαν τον Γιώργο απ’ τους Γιαγιάδες
αλλά κι απ’ τ’ αποσπάσματα κλάψαν πολλές μανάδες.
***
2. “Κάψαν τη μάνα των Γιαγιάδων” (επιτραπέζιο-καθιστικό) – 1934
Μια μάνα είχαν τα παιδιά, οι ξακουστοί Γιαγιάδες.
ήταν λεβέντισσα κι αυτή όπως και τα παιδιά της.
(-Γειά σου, Γιάννη Πολίτη!)
Δεν έφταιξε ποτέ αυτή κι άδικα την επιάσαν
πετρέλαιο της ρίξανε και ζωντανή την ’κάψαν.
Την ώρα που την καίγανε, φωνάζει τα παιδιά της
για να την εγλιτώσουνε από τα βάσανά της.
(-Γειά σου Σαμιωτάκι. Να ζήσει ο Μαραθόκαμπος!)
***
3. “Στης Σάμος τα ψηλά βουνά” – 1936
(Κλέφτικο, για τον Κώστα Γιαγιά)
Στης Σάμος τα ψηλά βουνά
στου Κέρκι τα λημέρια
εκεί ξεχείμαζε ο Γιαγιάς.
Είχε για τροφοδότη του
έναν αξαδελφό του
Κοκώνη τον ελέγανε.
(-Γειά σου Γιαούζο, με το κλαρίνο σου!)
Αυτός του έκανε γλυκά
και του ‘βαλε φαρμάκι
ένα πρωί του τα ‘δωσε.
Εκεί που έπινε νερό
να σβύσει την φωτιά του
έξαφνα πυροβολισμοί.
(-Άντε βρε Κοκώνη, μας έφαγες της Σάμος το καμάρι, μπαμπέσικα!
-Γειά σου και σένα Ρούκουνα!)
Άξαφνα πυροβολισμοί
καρφώσαν την καρδιά του
και ο Κοκκώνης φώναξε:
Κόφτε παιδιά την κεφαλή
για το Βαθύ να πάμε
την αμοιβή να πάρομε.
(Να ζήσει η Σάμος!)
ΥΓ: Τα ονόματα στις προσφωνήσεις του Ρούκουνα, αφορούν στους σπουδαίους οργανοπαίκτες τού κλαρίνου, αλλά και την προσφιλή του συνήθεια να λέει μέχρι και “Γειά σου” στον εαυτό του!!!
(για τα τραγούδια του Ρούκουνα, βλ. και εδώ· όλα τους, στο μεταξύ, παραδίδονται και ως δημοτικά, μερικά μάλιστα καταγράφονται σε διάφορες παραλλαγές, η μία, για παράδειγμα, στην Πορτίτσα Καρδίτσας το ’76!)
ο δύτης των νιπτήρων 
Πάτησα λάθος κουμπί και μπάμ! ανέβηκε το ποστ λίγο νωρίτερα απ’ ό,τι σκόπευα. Τέλος πάντων.
Ήθελα να προσθέσω ότι σήμερα έχω την εντύπωση ότι οι Σαμιώτες αποφεύγουν να μιλήσουν για τους Γιαγάδες· αν τους ρωτήσεις, όμως, θα σου πουν ότι ήταν παλικάρια, θα σου πουν με λεπτομέρειες την ιστορία με το κεφάλι του Γιώργη και λοιπά. Δεν έχω ρωτήσει όμως Μαραθοκαμπίτες, ούτε Κοσμαδιώτες.
Και να τα γράψει κανείς αυτά σε μυθιστόρημα, θα του πούνε ότι λέει απιθανότητες. Η ζωή καμιά φορά ξεπερνάει τη φαντασία. Εξαιρετικό ποστ!
Εξαιρετικό πράγματι. Ο μόνος που λείπει είναι ο Γιαγιά Τουρέ. 😛
Ευχαριστώ παιδιά, τα εύσημα ανήκουν όμως εξ ημισείας στον Γιάννη Γιαγά και εξ ημισείας στη Μισιρλού με τα τραγούδια, νομίζω.
Μπράβο, δύτη. Λόγω Άλτσι είχα ξεχάσει οτι ο Τζανακάρης αναφέρεται και στους Γιαγάδες.
Το κεφάλαιο αρχίζει με τη σύλληψη το 27 στη Θεσσαλονίκη του επικηρυγμένου ληστή Νικήτα Καϊλά, μέλος της «συμμορίας» των Γιαγάδων και Παντέλογλου. Την εξιστόρηση που αντλεί απ’ τα απομνημονεύματα, τη διανθίζει με α. δημοσίευμα της εφημερίδα «Η Σάμος»(5/2/1935) για τη δολοφονία της μάνας τους, β. τις προκηρύξεις που τοιχοκόλλησαν οι Γιαγάδες τον Ιούνιο του 25, γ. αναφορά λοχαγού προς το ΥΠΕΣ και επιστολές των Γιαγά και Λεμονούδη που ο ίδιος λοχαγός διαβιβάζει στους οικείους τους και δ. την απόρρητη αναφορά αστυνομικού υποδιευθυντή προς τα ΥΠΕΞ, ΥΠΕΣ με την οποία οι Γιαγάδες κατηγορούνται «ως συνεργάτες και όργανα της ιταλικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής»
Αντί επιλόγου ο Τζ. δημοσιεύει ένα χρονογράφημα (εφ. Πολιτεία, 3/6/1925) και μια επιστολή στην εφ. Το Φως (θεσ/νίκη, 3/7/1927) του Κρέοντα Μπουφίδη άλλοτε διευθυντή του δικαστικού γραφείου της ανώτερης δικαστικής στρατιωτικής διοίκησης.
Στο δ. αναφέρεται κι η Τομαή, απλώς εδώ δημοσιεύεται ολόκληρη η αναφορά.
Διάφορα τέτοια έγγραφα παραθέτει και ο ίδιος ο Γ. στα απομνημονεύματα. Έχει πλάκα όμως (το έγραψα νομίζω) ότι αναφέρει και διάφορα άλλα, επιστολές κλπ. που αποδεικνύουν για παράδειγμα ότι εκείνος και όχι ο Σοφούλης απελευθέρωσε τη Σάμο, τα οποία κατά σύμπτωση χάθηκαν ή κλάπηκαν κατά τις περιπέτειές του…
Το διάβασα για τα χαμένα και στο ποστ.
Άρα ο συγχωριανός μου δεν προσθέτει και τίποτα.
Θέλεις μήπως κάτι απ’ το ημερολόγιο του Μανώλη Σοφούλη ή το έχεις (ή είναι περιττό);
Δεν το έχω, έχει κάτι ενδιαφέρον;
Απλώς μια αναφορά στο ημερολόγιο της 9ης Σεπτεμβρίου του 1912, όταν διηγείται τη μάχη:
«Εγώ έμεινα στην κορφή της βουνοσειράς Μπαϊρακτάρη που κατείχαν οι δικοί μας. Δίπλα μου τραυματίστηκε στο χέρι ο Εμμ. Παπαβασίλης κοντά σ’ ένα μικρό καλυβάκι που ήταν εκεί. Βορειότερα έν άλλο καλυβάκι το κατείχαν οι Μαραθοκαμπίτες Κ.Δηλανάς, Ιω. Γιαγάς, Δημ. Αυτιάς .»
Στα προηγούμενα βλέπω οτι ηγεμόνες της Σάμου διετέλεσαν ο Αλέξανδρος και το 1906-7 ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής.
Τούτο μόνο; Εμ, γιαυτό τους μισούσαν οι Γ. τους Σοφούληδες… 🙂
Ο Αυτιάς νομίζω ξαναεμφανίζεται στα κινήματα των Γιαγάδων (τέσσερις πέντε άνθρωποι κινούσαν τα σχετικά νήματα επί δεκαπέντε χρόνια, έχω την εντύπωση, τα τέσσερα αδέλφια, ο Παντελόγλου που λέει και η πηγή του Τζανακάρη, κάποιος Πήττας.)
Αναφέρονται ο Παντέλογλου (αδερφοί κι αυτοί), ο Πήτας ή Μπουρανέζος κι άλλοι, που τους αναφέρει και ο Αργυρόπουλος, αλλά Αυτιά δε βλέπω.
Απάνω που σκέφτηκα οτι ο Αυτιάς κρατάει απο σόι.
Ένα ονοματάκι που βλέπω στην Τομαή συνωνυμία ή συγγενής σου;
Συνωνυμία.
Ο Αυτιάς πάντως είναι από Σάμο, ως γνωστόν.
ασχετο μεν αλλα οχι και τοσο πολύ, το εξης.
αν θυμαμαι καλα, οταν επι ηγεμονίας ψήφισαν οι Σαμιώτες αν θελουν να ενωθούν με την Ελλάδα, το ΄΄ναι΄΄ βγηκε με ΜΙΑ μονο ψηφο διαφορα.
επίσης, μια και τοφερε η κουβέντα, πολύ καλα κανουμε και στηριζουμε την αναγνωριση της γεννοκτονιας των Ποντιων, αλλα και των Αρμενιων. Με αυτές τις εξι και βαλε χιλιαδες γυναικοπαιδα που εσφαξε ο Περικλέτος στη Σαμο θα βρεθει ποτε κανενας εστω να τους μνημονευει επισημα? τόσο μα ΤΟΣΟ πολυ μετραν τα χρονια που πέρασαν? Κρίμα…
Γουφ, καλωσήρθες! Αυτό με το δημοψήφισμα, ωστόσο, δεν το έχω ακούσει. Μου φαίνεται και λίγο απίθανο να έγινε επί ηγεμονίας.
Δεν είναι τα χρόνια που μετράνε, είναι η ζωή που δεν μετρά.
(ζητώ μουσικό για μελοποίηση 🙂 )
Πολύ καλή ανάρτηση!!!
Ευχαριστώ! 😳
>Ο Αυτιάς πάντως είναι από Σάμο, ως γνωστόν
Εμ, γιατί του μαύρισα το όνομα! Ως γνωστότατον.
Καταπληκτικη ιστορια! Εχει κατι απο Τσακιτζη 🙂
Ο Τζανακαρης εγραψε γι αυτην την ιστορια? Τι γυρευε στην σαμο αυτος ενας Σερραιος? 🙂
Αν δεις την παραπομπή στην Καθημερινή που έβαλε ο δύτης, θα καταλάβεις πολλά.
Συγγνωμη που εγραψα την Σαμο με μικρο 🙂
Κατάλληλη είναι η Μαρία να σου απαντήσει, ή άλλος που να έχει δει το βιβλίο -αλλά είναι επειδή θεωρήθηκαν ληστές και οι Γιαγάδες. Εμένα μου φαίνεται πάλι ότι αποτελούσαν μια πιο ιδιόρρυθμη περίπτωση (αλλά πολύ ιδιόρρυθμη!).
Επειδή θεωρήθηκαν.
Ο Μπουφίδης, διευθυντής του Δικαστικού γραφείου της Αν. Στρατιωτικής Διοικήσεως Παλαιάς Ελλάδος το 1921, που μ’ αυτή την ιδιότητα είχε ερευνήσει την υπόθεση, όπως αναφέρει στην επιστολή του δεν δέχεται το χαρακτηρισμό ληστής για τον Κώστα Γιαγά αλλά τον θεωρεί «ατυχή ιδεολόγον και θύμα του μεγάλου Σοφούλη» και οτι «τα εγκλήματα ουδεμίαν είχον σχέσιν με τα ελατήρια των συνήθων κοινών εγκληματιών αλλά προήλθον εκ της κακούργου προς αυτούς, αγωνιστάς εις την πρώτην γραμμήν εις όλους τους εθνικούς αγώνας, διαγωγής των οργάνων του κράτους.»
Βέβαια, πρόκειται για αξιωματούχο της αντιβενιζελικής κυβέρνησης που γράφει για αντιβενιζελικό. Αλλά στο ότι δεν πρόκειται για ληστές, πρέπει να έχει δίκιο.
Αυτό είναι σίγουρο κι απ’ την εφημερίδα που τη στέλνει.
Δύτη, πολύ ενδιαφέρουσα η παρουσίαση για τους Γιαγάδες.
Άκου λοιπόν και για άλλον έναν Γαγά, που θέλησε να γίνει δήμαρχος στη Σκιάθο στις αρχές του 20ου αι.:
«Ου bάρbα Γιώργης ου Γαγάς
απ’ dη bουλλή τη bίκα
στου σπίτι του δε dρώει ψουμί
στου δρόμου τρώει σύκα».
[Γ. Ρήγας, Σκιάθος, Λαϊκός πολιτισμός, Δημώδη άσματα, τχ.Α, Θεσσαλονίκη 1958:233].
Δε νομίζω, βέβαια, ότι έχει σχέση με τους σαμιώτες.
Τώρα, για το αν χαρακτηρίστηκαν ληστές ή ιδεολόγοι, μου θυμίζει ανάλογες καταστάσεις από το θεσσαλικό χώρο, όπου παραβλέπονταν οι ακρότητες των ληστών, όταν ήταν μισθοφόροι τσιφλικάδων για να «προστατεύσουν» τους κολίγους και τα τσιφλίκια. Ακόμη, αρκετοί τοπικοί πολιτευτές χρησιμοποίησαν τους ληστές για να προωθήσουν προσωπικά και πολιτικά συμφέροντα. Χαρακτηρίζονταν όμως αποκλειστικά ως ληστές, όσοι είχαν την συμπαράσταση από τους αγροτοκτηνοτροφικούς πληθυσμούς.
Γρηγόρη καλημέρα!
Θα επιμείνω ότι η περίπτωση των Γιαγάδων δεν μοιάζει να εντάσσεται στην κατηγορία της ληστείας, θεσσαλικού τύπου ας πούμε. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ανταρσία πολιτικού χαρακτήρα, αλλά που από ένα σημείο και μετά υπερασπίζεται τον τοπικό παράγοντα έναντι ενός υπερτοπικού (του Σοφούλη) ή και κεντρικού (το ελληνικό κράτος). Ενδεχομένως, επίσης, να μπορούσε να το πει κανείς και εντελώς προσωπικό, αν σκεφτείς ότι συνήθως αφορούσε πέντε-δέκα ανθρώπους (αν και πρέπει να έφτασε τους εβδομήντα-ογδόντα σε μια δυο περιπτώσεις).
Αναρωτιέμαι -δεν ξέρω- αν τέτοιες αιματηρές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια του Διχασμού παρατηρήθηκαν και σε άλλα σημεία (εκτός από την Αθήνα, με τις εκτελέσεις των αντιπάλων).
Φυσικά και δεν εντάσσεται, γιατί στη Θεσσαλία συχνά υπήρχαν και άλλα χαρακτηριστικά:π.χ. τόσο πριν, όσο και μετά το 1881 οι πιο επιφανείς ήταν μέλη των Βλάχων, Αρβανιτοβλάχων και Σαρακατσαναίων.
Ανταρσία πολιτικού χαρακτήρα ή προσωποπαγής αντίδραση για την πολιτική πρωτοκαθεδρία στο νησί;
Ε ναι, το δεύτερο είχα στο νου μου.
Με τις πηγές που έχω αυτή τη στιγμή, μου είναι αδύνατο να κάνω υποθέσεις, πάντως, για το πόσο προσωποπαγής ήταν η αντίδραση. Θέλω να πω, εντάξει, μιλάμε για έναν πυρήνα πέντε ατόμων, αλλά έτσι εύκολα καταλαμβάνεις κοτζάμ Βαθύ; Ο Γιαγάς μιλά για επιτροπές υπέρ της αυτονομίας που βρήκε στην πόλη το ’25, για σημαίες που βγήκανε κλπ., τονίζοντας (βεβαίως) ότι εκείνος διαφωνούσε πια (ενώ δεν έχει πρόβλημα να υπερασπιστεί την αυτονομία το ’22).
Για να δούμε πότε θα βγει το βιβλίο του Βαφέα.
Στην απόρρητη αναφορά του αστυνομικού υποδιευθυντή, που επικαλείται κι η Τομαή και που θέλει τους Γιαγάδες συνεργάτες των Ιταλών, αναφέρεται: «Εξ άλλου η ιταλική προπαγάνδα ενεργεί δια την εγγραφήν όσον το δυνατόν περισσοτέρων Σαμίων ως Ιταλών υπηκόων, επιτυγχάνει δε καλά αποτελέσματα εις το σημείον τούτο, επειδή διά της προσκτήσεως της ιταλικής υπηκοότητος διευκολύντονται οι έχοντες ταύτην εις τας μετά των Δωδεκανήσων εμπορικάς των σχέσεις. […] Δέον να σημειωθεί οτι το κίνημα περί αυτονομίας της νήσου δεν ευρίσκει δυσάρεστον απήχησιν παρά τη σεβαστή μερίδι του σαμιακού λαού δυσαρεστημένου κατά της διοικήσεως του Ελληνικού κράτους.»
Να, λοιπόν, κάτι συνέβαινε τελικά…
Για να το αναφέρει απόρρητη έκθεση, ενώ θα περίμενε κανείς να παρουσιάσει τους Γιαγάδες σαν περιθωριακή ομάδα, σίγουρα κάτι συνέβαινε.
Ενδιαφέρον έχει να βρει κανείς πόσοι ιταλογράφτηκαν (σαν τους δικούς μας κατοχικούς βουλαγαρογραμμένους).
Λες γι’ αυτό το λόγο οι Σαμιώτες να αποφεύγουν να μιλήσουν;
Πάλι απαστράπτων ο νιπτήρας σου, Δύτη!
[Αυτά που σημειώνεις πάντα κι αν δεν είναι τεφαρίκια! για να συνεχίσω τη σκέψη μου, απ΄το Νικοκυραίικο χωράφι…]
Δε χορταίνω, πολύ καιρό τώρα, να σε διαβάζω…
Μα δε μιλώ! Τι να πω με τόση μαγεία;
Χαίρομαι που σ’ e-συναπάντησα!
8)
Μισιρλού, εεεχμ… εγώ ευχαριστώ! για τα καλά λόγια και για όλα. Στην πραγματικότητα, το μισό ποστ σου ανήκει.
Δράττομαι της ευκαιρίας για να σημειώσω ότι στην κουβέντα πριν έχει ενδιαφέρον η αφήγηση του Ρούκουνα, απ’ όπου και ο τίτλος μου: αυτοί οι άνθρωποι είχανε κάποια διαφορά με το κράτος-τώρα τι είναι αυτά, είναι κρατικά πράματα- θέλανε να κάμουν την Σάμος αυτονομία, όπως ήτανε πρώτα και για τον λόγο αυτόνε βγήκανε οι άνθρωποι στο βουνό. Κάπως έτσι, φαντάζομαι, έβλεπαν την όλη κατάσταση οι κάτοικοι των χωριών του νησιού: «κρατικά πράγματα», ήτοι τους συμπαθούμε, δεν συμπαθούμε τους κρητικούς χωροφυλάκους, αλλά εντάξει, υποθέσεις του κράτους. Στο Βαθύ όμως φαίνεται να υπήρχε μια πιο συνειδητοποιημένη κίνηση, για την οποία δεν ξέρω τίποτα.
Χαίρε Δύτη!
Μιας και σήμερα ήταν η επέτειος(!) του Κινήματος των Γιαγιάδων (6 Ιουνίου 1925), έριξα μια βιαστική ματιά, μήπως και συναντήσω κάτι που να μας ενδιαφέρει.
Έχει βγει μήπως, το ζητούμενο του Βαφέα ;
Γιατί, βλέπω εδώ (που αφορά στο : Χρήστος Δερμεντζόπουλος – Βασίλης Νιτσιάκος (επιμ), Όψεις του λαϊκού πολιτισμού, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 2007) την πρόταση :
«…Η μελέτη του Νίκου Βαφέα («Από τη «ληστεία» στο κοινωνικό κίνημα: Η περίπτωση των «Γιαγάδων» στη Σάμο», σ. 111-129) μέσα από την ανάλυση της κατάληψης της Σάμου, λίγες δεκαετίες μετά την ένωση της με την Ελλάδα από τη συμμορία των αδελφών Γιαγά…».
Καθώς, αν μπορείς να βρεις πρόσβαση στα αρχεία τού συνεδρίου, για το :
Κεκρίδης Στάθης, Η υπόθεση των Γιαγάδων: ληστές ή επαναστάτες;
και στο :
Χρίστος Λάνδρος – «Επαναστατικά κινήματα και εθνική ιδεολογία στην ηγεμονία της Σάμου», εφ. Σαμιακόν Βήμα, 1996
_______
Αλήθεια… Πώς βλέπει κανείς στο: @ρχειομνήμων, τα ψηφιοποιημένα;
Έκανα μερικές αναζητήσεις, αλλά μηδέν εις το πηλίκον… Μόνο αποδελτιώσεις έχουν; (ή κάτι δεν κάνω σωστά;)
Μισιρλού, ευχαριστώ για το ψάξιμο!
Αν καταλαβαίνω καλά από το λινκ που δίνω στο ποστ, ο Βαφέας πρόκειται να βγάλει βιβλίο. Από αύριο θα κοιτάξω τι μπορώ να βρω απ’ όλα αυτά. Αναμείνατε στο ακουστικό σας!
Για τον αρχειομνήμονα, όπως το κόβω, μάλλον είναι μορφή συνοπτικού καταλόγου (μόνο).
Έχω την εντύπωση, επίσης, ότι πέρσυ ή πρόπερσυ πρέπει να είχε γίνει κάποιο σχετικό συνέδριο στο Μαραθόκαμπο. Εδώ η μνήμη μου δεν με βοηθά, όμως.
Δεν έχω καλά νέα. Η ανακοίνωση του Κεκρίδη δεν φαίνεται να δημοσιεύτηκε (το συνέδριο δεν έχει πρακτικά)· το Σαμιακόν Βήμα δύσκολο να το βρω εδώ· τις Όψεις του λαϊκού πολιτισμού, όπου το άρθρο του Βαφέα, δυστυχώς δεν τις βρήκα στην εδώ βιβλιοθήκη. Όποιος το διαθέτει, ίσως μπορεί να βοηθήσει. 😦
Δύτη, έξοχη δουλειά, ως συνήθως (έχουμε μάθει να περιμένουμε από σένα τα καλύτερα).
Αυτή η ιστορία ανήκει στα «ου φωνητά» του νεότερου ελληνισμού. Έχουμε μάθει να πιστεύουμε ότι ο διακαής πόθος των αδούλωτων Ελλήνων υπήρξε ανέκαθεν η πλήρης ενσωμάτωσή τους στο ελλαδικό κράτος και πέραν αυτού ουδέν. Και όμως, λίγο να σκαλίσουμε την επιφάνεια, θα ανακαλύψουμε αναπάντεχες παρενέργειες της εθνικής ολοκλήρωσης. Πρόχειρα μου έρχεται στο νου η περίπτωση των Επτανησίων ριζοσπαστών βάλε εσύ το σύνδεσμο (με προεξάρχοντες τους Κεφαλονίτες), που αγωνίστηκαν όχι μόνο για την απλή προσάρτηση της τοπικής πατρίδας τους στο ελληνικό βασίλειο, όπως ήθελε το πρόγραμμα των Ενωτικών Ριζοσπαστών (με το σύνθημα «Ένωσις και μόνον Ένωσις»), αλλά για κάτι ευρύτερο, για ένα πρόγραμμα πολιτικο-κοινωνικού ριζοσπαστισμού, και που οδηγήθηκαν, αυτοί οι πρωτεργάτες και μάρτυρες του εθνικού αγώνα, να αρνηθούν την Ένωση όταν και όπως τους προσφέρθηκε τελικά, «για να μην αλλάξει έδρα ο Βρετανός αρμοστής και από την Κέρκυρα μετακινηθεί στην Αθήνα». Δεν μνημονεύω την Κύπρο, γιατί αυτό θα ξεστράτιζε η συζήτηση, αλλά στη βάση πολλών παρεξηγήσεων μεταξύ Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων θα πρέπει να υπάρχουν ανάλογες διαφορές οπτικής. Τι διαφορετικό έλεγε ο Μακάριος (που δεν επιθυμούσε να είναι απλός νομάρχης Κύπρου μετά την Ένωση) από αυτό που λέει ο μπαρμπα-Γιάννης Γιαγιάς, που κεραυνοβολεί τον Σοφούλη ότι μεριμνούσε μόνο: «να παραδώση –όπως την παρέδωσε– την Σάμον γυμνή και ανυπεράσπιστον εις την Ελλάδα», ένα νησί που «είχε τα προνόμιά του, την αυτόνομη διοίκησί του, την σημαία του, την ελευθερίαν του. Δεν έκαμε την επανάστασιν για να χάση αυτά μετά την ένωση». (Σαν να μιλούν οι Μαυρομιχαλαίοι για τη μετεπαναστασική Μάνη…)
Τα πράγματα λοιπόν οδηγούνται σε σύγκρουση, μια σύγκρουση που αρχίζει ως αντιπαράθεση του τοπικού με το υπερτοπικό (που αυτοπροσδιορίζεται κατ’ αποκλειστικότητα «εθνικό») και κλιμακώνεται ως σύγκρουση πολιτικών φατριών μέσα στα όρια του εθνικού κράτους (οι Γιαγιάδες αλλάζουν ιδιότητα από «ληστές» και καταζητούμενοι της μιας πλευράς σε επιβραβευμένους τοπικούς αξιωματούχους της άλλης –σου θυμίζει αυτό τίποτα από οθωμανική πραγματικότητα;), για να καταλήξει στο φιλοβασιλικό (κατά τα φαινόμενα) κίνημα του Οκτωβρίου του 1922, που δεν διστάζει να αρθρώσει λόγο (άκουσον άκουσον) αποσχιστικό!
Και, όταν τελικά οι βίαιες απόπειρες εκδίωξης της επίσημης εξουσίας (ποιος ξέρει αν αλήθευαν και σε πόσο βαθμό οι κατηγορίες για ξένη βοήθεια) αποτυχαίνουν, «ληστές» ξανά και καταδιωκόμενοι.
Είναι ορισμένες λεπτομέρειες, πραγματολογικές ή γλωσσικές, στην όλη αφήγηση που μου έκαναν εντύπωση:
– Παρότι συνεργάτης των Άγγλων, ο Γιαγιάς επιβραβεύεται από το «μετανοεμβριανό» (το μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του ’20) καθεστώς.
– Κάποιος «εθεωρείτο ο Ηρακλής της κυβερνήσεως» –ωραία έκφραση.
– Το κίνημα του Οκτωβρίου του 1922, που ξεσπά υπέρ ενός βασιλιά που έχει ήδη συνθηκολογήσει με την επαναστατική επιτροπή Πλαστήρα-Γονατά και παραιτηθεί, το καταστέλλουν, μεταξύ άλλων, δυνάμεις «του μισθοφορικού τάγματος των προσφύγων Μικρασιατών» –πότε πρόλαβαν να οργανωθούν;
– Οι Αρκοί, το «κέντρον των λαθρεμπόρων», είναι άβατο σαν τα …Ζωνιανά!
– Το κίνημα της 6ης Ιουνίου 1925 εναντίον της παραπαίουσας Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας τίθεται (στα λόγια μόνο;) «υπό τον στρατηγόν Μεταξάν» — ποιος χρησιμοποιεί ποιον εδώ; (Υπόψη, δυο βδομάδες μετά ο Πάγκαλος με κίνημα καταλαμβάνει την εξουσία).
– Οι Γιαγιάδες το έχουν (ή παριστάνουν ότι το έχουν) πολύ εύκολο «ν’ ανεβούμε και να δημιουργήσουμε ταραχάς» κι αυτή τη φορά τα αιτήματά τους έχουν να κάνουν καθαρά με ζητήματα της εσωτερικής ελληνικής σκηνής (ο Γιαγιάς «απορρίπτει τις ανευθύνους φήμας ότι το κίνημα είχε σκοπόν Αυτονομιακόν»). Πρώτη τους κίνηση, όπως κάθε επανασταστικού κινήματος, που σέβεται τον εαυτό του, «καταλύουν τις αρχές εξευτελίζουν και γελοιοποιούν το κράτος και σηκώνουν τα ταμεία» (γειά σου πρωτόγονη –κατά Χόμπσμπομ– εξέγερση με τα ωραία σου!).
– Αποτυχία, καταδίωξη, απομόνωση (παρά τα καθησυχαστικά γράμματα απ’ το Κουσάντασι)… Τι απομένει στον απελπισμένο; Η προσκόλληση στο καινοφανές και το ασυμβίβαστο, η προσχώρηση στο «αντισυστημικό» Κομμουνιστικό Κόμμα. («Είχε προσχωρήσει στο κόμμα. Στις εκλογές του ’35 ήταν υποψήφιος. Έκοψε όμως κάθε σχέση με το κόμμα, όταν το κόμμα άρχισε να κλείνει συμφωνίες με τους βενιζελικούς. Αυτό δεν μπορούσε να το ανεχτεί»).
Για λύτρα βασιλικά ή για σφαγή (Ω, Αρβανιτάκη Τάκο! Ω, Αρβανιτάκη Χρήστο!
Υ.Γ. Έχω στη διάθεσή μου το άρθρο του Βαφέα «Από τη ‘ληστεία’ στο κοινωνικό κίνημα: η περίπτωση των ‘Γιαγιαδικών’ στη Σάμο» (σ. 111-128, βιβλιογραφία σ. 129). Πώς μπορώ να σου φανώ χρήσιμος;
Τι με θύμισες…! Εγώ την είχα ξεκινήσει εκείνη τη συζήτηση στο Ιντυμέντια. Πωπωπωπωωωω…
Εärion, τι να πω τώρα, έγραψες όλα όσα σκεφτόμουν να πρόσθετα στο τέλος του ποστ εν είδει συμπεράσματος (μετά είπα να το παρακάνω σε μέγεθος)… Το μόνο που έχω να πω, είναι ότι ελλείψει τουλάχιστον άλλων πηγών καλό είναι να μην παίρνουμε όλα όσα γράφει ο Γιαγάς τοις μετρητοίς. Π.χ., δεν κόβω το κεφάλι μου ότι πράγματι συνεργάστηκε με τους Άγγλους για καταδρομές στη Μικρασία, ή ότι το κίνημα του ’25 δεν είχε ξανά «αυτονομιακούς» σκοπούς. Αν θυμάμαι καλά (το απόγευμα μπόρώ να το τσεκάρω), ο Μεταξάς δεν απάντησε στην πρόσκληση ή απάντησε κάτι του στυλ «θα δούμε». Για τα μετά το ’25, η μόνη πηγή μου είναι το απόσπασμα του Στίνα, θα είχε πολύ ενδιαφέρον να βρίσκαμε πρόσθετα στοιχεία (κάπου θα υπάρχουν οι κατάλογοι των υποψηφίων του ’35, φαντάζομαι).
Ώστε έχεις το άρθρο του Βαφέα! Χμ, χμ… Βασικά, λέει κάτι παραπάνω; Τίποτε για τη μετέπειτα πορεία του Γιαγά, ας πούμε, ή στοιχεία από άλλες πηγές; Αν δεν σου κάνει κόπο, πάντα.
Σκύλε, χε-χε! Το παρελθόν μας κυνηγά πάντα. 🙂
Δύτη, είναι καλό.
(Είχα ξεχάσει να το γράψω την πρώτη φορά που το διάβασα.)
Μπουκάν, ευχαριστώ. Έχω πειστεί ότι με διαβάζεις μια και δυο φορές. 🙂
Διαβάζοντας τον Τύπο εκείνων των ημερών, -μόνο το πρώτο 15ήμερο- βλέπω να συμβαίνουν εντυπωσιακά πράματα και θάματα !!!
(Παντού αναφέρονται ως Γιαγιάδες -κι όχι Γιαγάδες)
– Οι Γιαγιάδες έχουν ταρακουνήσει και κυρίως ανακατέψει την Κυβέρνηση.
– Οι Γιαγιάδες «παίξουν» με την εξουσία ! (Στην αρχή με 15 άντρες και κατόπιν με 400 «επαναστάτες» αλωνίζουν παντού!)
– Κάνουν «πλακίτσες» !!! (Αφαιρούν από το δημόσιο Ταμείο 800.000 δρχ και αφήνουν απόδειξη !)
– Γενικώς, αδειάσανε όλα τα υπόλοιπα κρατικά ταμεία (μπάζα: περίπου 12 εκατομμύρια δρχ ! ) [Άλλοι αμφισβητούν το νούμερο και σημειώνουν πως αυτά δεν τα πήραν, για να έχουν πολιτικό άλλοθι, σαν εξόριστοι].
– Χρηματισμός για στρατολόγηση μελών, έως και 3.500 δρχ
– Υπουργική κρίση και αντιδικίες – Ο Σοφούλης στη συνεδρίαση της Βουλής τούς αποκαλεί «ηρωικούς»
– Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ τα ‘χει χαμένα… Μια τους λέει ληστές, μια όργανα της Ιταλίας, μια αγανακτισμένους χωρικούς και μικροαστούς απ’ την βία και τη ληστεία της εξουσίας, και υποδεικνύει τον Σοφούλη για προστάτη τους.
– Στέλνονται στη Σάμο και στα πέριξ 5 αντιτορπιλικά (Λέων, Ιέραξ, Βέλος κλπ) με 300 άνδρες για την αποτροπή τής απόδρασής τους
– Οι δυνάμεις καταστολής ενισχύονται και με το Σώμα Κυνηγών
– Τα πλοία βομβαρδίζουν τη Σάμο – Οι Γιαγιάδες στέλνουν μήνυμα στον Άγγλο πρόξενο, για να επέμβει η Αγγλία, γιατί ο στόλος καταλύει τις Διεθνείς Συνθήκες
– Η σύζυγος του Ιω. Γιαγιά λέει στους δημοσιογράφους πως είναι περήφανη για τον άντρα της
– Οι Γιαγιάδες διανέμουν προκηρύξεις ή στέλνουν επιστολές, υπογράφοντας σαν «Επαναστατική Επιτροπή» και ζητούν δικαιοσύνη, καταστολή της πολιτικής βίας, διαφάνεια, εκλογές κλπ…
– Ψιθυρίζεται πως, δραπετεύουν στο «εξωτερικό» ως πολιτικοί φυγάδες! (και πως τους θεώρησαν τα διαβατήρια οι προξενικές ιταλικές αρχές)
– Αποκλείεται η ιταλική εμπλοκή και υποστήριξη στο Κίνημα
– Σενάρια για υποκίνηση του Κινήματος «εξ Αθηνών, με ένα μυστηριώδες πρόσωπον»
– Ο μισός τύπος λέει πλέον πως το κίνημα από ληστρικόν γίνεται πολιτικό
– Σε τριήμερο αποκλεισμό η Σάμος – Απαγορεύσεις κυκλοφορίας – Απαγορεύσεις καλλιέργειας γης και παραμονής στα χωράφια – Συλλαμβάνονται όλοι «οι εν υπαίθρω ως αντάρται»!
– Παραίτηση Κονδύλη και Κυβέρνησης
– Εξέγερση μερίδας αξιωματικών, με διαμαρτυρίες για τα αίσχη και στη συστηματική δυσφήμιση του στρατεύματος
– Στρατιωτική κινητικότητα στην Αθήνα
– Κίνημα Πάγκαλου
κλπ…κλπ…
Πανικός !!! Πολλά-πολλά ενδιαφέροντα έχει ο Τύπος.
Παραθέτω, δειγματοληπτικά, ένα -καυστικότατο- σκίτσο από το ΕΜΠΡΟΣ, την (συγκινητική) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΓΙΑΓΙΑΔΩΝ (ΑΓΝΩΣΤΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΙ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΤΩΝ – ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΛΗΘΕΙΣ, ΥΙΟΙ ΕΛΛΗΝΟΣ ΑΛΗΘΟΥΣ!) στο ΣΚΡΙΠ, που μας δίνει πληροφορίες και για τον πατέρα τους (ήταν αξιωματικός τού στρατού τής Αυτόνομης Σάμου και ισχυρός κομματικός παράγων και δολοφονήθηκε σε διαδήλωση από καθεστωτικούς κι έτσι τα παιδιά του ορκίστηκαν εκδίκηση!), Επιστολή-προκήρυξη για τον Πρόεδρο Δημοκρατίας και την επικήρυξή τους (για σύλληψη 300.000 ή για φόνο τους 500.000 δρχ).
[Και οι 4 φωτο είναι μαζί στο φάκελλο ΓΙΑΓΙΑΔΕΣ]
***
ΥΓ:
Τελικά, πρόσεξα πως το άρθρο του Βαφέα περιέχεται στο συλλογικό τόμο [url=http://books.phigita.net/isbn/9789603481737]»Όψεις του λαϊκού πολιτισμού» – Εννέα κείμενα από τις αντίστοιχες ανακοινώσεις στο Συνέδριο στη μνήμη του Στάθη Δαμιανάκου, με τίτλο «Αγροτική κοινωνία-λαϊκός πολιτισμός», που έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από 25 έως 27 Μαΐου του 2005.[/url]
Άρα, περιμένουμε το πλήρες βιβλίο που αναφέρεις…
Λανθασμένος κώδικας link …
Εδώ το σωστό : Όψεις του λαϊκού πολιτισμού – Εννέα κείμενα από τις αντίστοιχες ανακοινώσεις στο Συνέδριο στη μνήμη του Στάθη Δαμιανάκου με τίτλο «Αγροτική κοινωνία-λαϊκός πολιτισμός», που έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από 25 έως 27 Μαΐου του 2005.
Μπράβο, μπράβο, χίλια μπράβο Μισιρλού! καταπληκτική δουλειά. Μακάρι να βγει σύντομα το βιβλίο του Βαφέα, ελπίζω να το έχει δει έτσι σφαιρικά το θέμα…
Από τις φωτό κρατάω την τηλεγραφική σύνταξη της προκήρυξης. Δεν μπορούσαν να δώσουν καμιά δραχμούλα παραπάνω, να μην κόψουν τα άρθρα; 🙂
Ακόμα μία λαδιά στο εθνικό τραπεζομάντηλο. Ωραία η ιστορία των Γιαγάδων. Αν μη τι άλλο δείχνει πως το Αιγαίο, αντί να χωρίζει Έλληνες και Τούρκους, θα μπορούσε να τους ενώνει εναντίον δεκάδων πειρατικών κρατιδίων του αρχιπελάγους.
Ο Κωνσταντίνος Γιαγάς εφονεύθη (στη φωτογραφία με το κεφάλι στους ώμους)
CSI Samos, Ωσαύτως ο Γιαγάς είχεν επάνω του … μίαν εικόνα του βασιλέως Κωνσταντίνου και εν διαβατήριον τουρκικόν
Περί τα γεγονότα της Σάμου, με σπέσιαλ γκεστ την διδα Αυτιά.
Μπόνους (;), ο Γιαγάς στην Κοινωνία των Εθνών!
Ακίνδυνε, υπεράνω προσδοκιών! Υποκλίνομαι!
Ευχαριστώ πολύ για την άμεση ανταπόκριση στην πρόσκλησή μου. Αντίθετα, ο οικοδεσπότης εδώ τα έκανε θάλασσα, σήμερα ελευθέρωσε τη σπαμοπαγίδα. Έχει και μια δικαιολογία, είναι που ταξίδευε χτες. 🙂
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η ανταπόκριση «περί των γεγονότων της Σάμου», δείχνει ότι δεν τα παραφούσκωνε τόσο πολύ ο μπαρμπα-Γιάννης. Αυτό με την Κοινωνία των Εθνών, θα το ψάξω τη Δευτέρα, ίσως γράφει και κείνος κάτι (κάποια πρόσκληση έκαναν στην ΚτΕ, απ’ όσο θυμάμαι).
Πολύ ωραία κι εντυπωσιακά Ακίνδυνε!
Ναι, όπως προανέφερα, ο Τύπος ασχολείται λεπτομερώς και σχεδόν καθημερινά με το θέμα, για πάρα πολύ καιρό. Καθώς, και πως μετά κάποια ημερομηνία αποκαλούνται και Γιαγάδες…
[Η απορία μου όμως είναι:
Πώς εσύ βλέπεις στην Εθν. Βιβλ. το ΕΘΝΟΣ ; Πολύ περίεργο! Γιατί εγώ δεν το έχω στη λίστα των εφημερίδων που εμφανίζονται ως ψηφιοποιημένες; Χμμμμ…]
***
ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ & ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ – ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ :
Οι λεπτομερείς αφηγήσεις-απομνημονεύματα, στο ΣΚΡΙΠ (σε συνέχειες), καθώς και η επιστολή τού Γ. Παντέλογλου, σα να βάζουν τα πράματα στη σωστή βάση τους…
Αποποιείται τον όρο «ληστές» και μιλάει ξεκάθαρα για Επαναστατικό Κίνημα. (επικαλείται και τη μαρτυρία τού Κρέοντος Μπουφίδη, ανωτέρου στελέχους του στρατιωτικού δικαστικού κλάδου).
Ο Γιώργος Παντέλογλου -και ο αδελφός του Γιάννης- ήταν από τα βασικά στελέχη τού Κινήματος.
Οι απίθανες λεπτομέρειες – αποκαλύψεις τού Γιώργου Παντέλογου στο ΣΚΡΙΠ (Ιούλιος και Αύγουστος 1927
– Αι δραματικαί λεπτομέρειαι του κινήματος εν Σάμω τω 1922 – Η δράση των επαναστατών
– Το αντεπαναστατικόν κίνημα εν Σάμω – Αντίδρασις κατά της επαναστάσεως του Πλαστήρα
– Για την πρώτη απόπειρα στασιασμού το 1922 – Αναφορές στον Καπετάν Καλέμη
– Επιστολή Παντέλογλου, για αποκατάσταση αλήθειας στα δημοσιεύματα άλλων εντύπων, που αναφέρουν το κίνημα ως ληστρικόν
– Ο σύντροφος Βαγιανός
– «Ήσαν και οι τάφοι έτοιμοι» – Η άδοξη λήξη τού Κινήματος του 1922
– Το Κίνημα του 1925 – «Τα εγκλήματά μας είναι καθαρώς πολιτικά, και τούτο δεν το λέγομεν ημείς, αλλ’ η επίσημος καταδικαστική απόφασις του Κακουργιοδικείου Σύρου» – «Ο Βενιζελισμός ωργίαζεν»
– Επισκέψεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για συνεννοήσεις με αντιβενιζελικούς παράγοντες)
– «Οι σκοποί είναι καθαρώς ιεροί και πατριωτικοί» – Αιτήματα – Ορισμός ημερομηνίας εκρήξεως «της Επανάστασις»
– Παράδοση των Γιαγάδων – Αποκαλυπτική επιστολή Σαμίου, «επί τη υποδείξει Ιωάννου Γιαγά» – Οι Γιαγάδες «τυγχάνουν δε μέλη οικογενείας ιδεολόγου»
– «Εχαρακτηρίσθη ως… κομμουνιστικός» ο λόγος για την έκρηξη τής Επανάστασης του Ιω. Γιαγά
– Συνθηματικό τηλεγράφημα για την έναρξη του Κινήματος: «Εξαδέλφη μου απήχθη. Έλθετε αύριον Κυριακήν» – Και σκίτσο Παντέλογλου
– «Η εις τα χωρία στρατολογία υπήρξεν αρκετά καρποφόρος»
και απίστευτες άλλες λεπτομέρειες !!!
ΥΓ:
Ελπίζω -πως όλοι μας εδώ- να βοηθήσαμε, αν έχει «κολλήσει» στην έρευνα ο κ. Βαφέας, και έτσι να τον παρακινήσουμε, με όλα αυτά τα συγκεντρωμένα στοιχεία, να εκδόσει σύντομα το βιβλίο !!!
😆
(Καλά… από λάθος μου εξαφανιστήκανε όλοι οι λίνκοι! Δεν τα ξαναφτιάχνω! Αρκετά…)
8)
Μισιρλού, δεν είμαστε όλοι ίσοι!
Ωστόσο αν χρησιμοποιείς τον firefox και την επέκταση greasemonkey, τότε με τη βοήθεια ενός σκριπτ (που από μετριοφροσύνη δεν αποκαλύπτω τον δημιουργό του) θα δεις το φως το αληθινό.
Αλλά μόνο στο αριστερό κουτί, της αναζήτησης περιεχομένων. Για το δεξί της χρονολογικής αναζήτησης δεν μπορώ να κάνω κάτι.
Σημείωσε πως τυχαία ανακάλυψα ότι υπάρχει ονλάιν και το Έθνος. Και εξίσου τυχαία μπορεί μια μέρα να τους τη δώσει στην ΕΒΕ και να το βγάλουν. Υποθέτω πως έχουν κάποιο λόγο που δεν το εμφανίζουν στη λίστα.
Ακίνδυνε, ευχαριστώ για τις υποδείξεις, αλλά….
Έκανα εγκατάσταση τον γρασαδόρο «Πιθηκολιγδιάρη» μια χαρά!
Το σκριπτάκι που δίνεις δεν λάλησε κάπως… (αυτόματα ή έστω με κάποια οδηγία για χειροκίνητα). Τι το κάνω τούτο; και πώς;
Προσπάθησα να το κάνω «επικόλληση»(;) στις ρυθμίσεις τής επέκτασης, και τίποτα!
Φοβάμαι όμως πως, μέχρι να πιθηκίζω ξέρω!
Σημείωση:
Πάντως, παρατήρησα πως με όλα αυτά που έκανα τα ψιλοέπαιξε το σύστημά μου! Κρεμούσε το σύστημα, δούλευε συνεχώς δαιμονικά στο 100% η CPU (;) και το ανεμιστηράκι έκανε φοβερό θόρυβο και έσβηνε το κομπιούτερ !
Μόλις επεγκατέστησα την επέκταση, όλα δουλεύουν πάλι μια χαρά !
Τι μου συμβαίνει;
Τι δεν κάνω σωστά;
Πολύ παράξενο. Το Greasemonkey είναι επέκταση ναυαρχίδα (32.000.000 downloads can’t be wrong). Δεν νομίζω να οφείλονται σ’ αυτό τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν.
Καταρχήν, όταν το εγκατέστησες έκανες επανεκκίνηση του firefox; Αν ναι, το script για το Έθνος εγκαθίσταται απλά με κλικ στον σύνδεσμο. Πετάγεται ένα κουτί διαλόγου και σε ρωτάει αν θες το Greasemonkey να εγκαταστήσει το script. Αν δεχτείς δουλεύει αμέσως, χωρίς ανάγκη επανεκκίνησης, σε αντίθεση με τις επεκτάσεις.
Όταν λέω δουλεύει αμέσως εννοώ πως πας στο ψαχτήρι της ΕΒΕ και το σκριπτ κάνει τη δουλειά του χωρίς δική σου παρέμβαση.
Ακίνδυνε, εσύ καλά τα έλεγες, αλλά μόλις πρόσεξα πως δε μου άνοιγε «παράθυρο διαλόγου» για να αποδεχτώ, αλλά μια μπάρα στον περιηγητή (τύπου : αποδοχής αναδυόμενων).
Έκανα τα μαγικά -χειροκίνητα- με τις φραγές και τίποτα πάλι!
Έτσι, μπήκα στις ρυθμίσεις τού πρόσθετου και πληκτρολόγησα το λινκ του καλουδιού σου!
Το δέχτηκε και είδα το φως το αληθινό!!!
Σας μερσώ, πολύ-πολύ !
Το παζλ συμπληρώνεται πολύ ωραία, τώρα που έφερα σε επαφή τους δύο ειδικούς… 🙂
Σημειώνω μόνο ότι επειδή αυτό το διήμερο η επαφή μου με το ίντερνετ είναι ελλιπής, σχόλια με λινκ συχνά περιμένουν έγκριση ώρες και ώρες. Στο τέλος όμως δεν χάνονται, οπότε μην ανησυχείτε.
Λοιπόν, για την Κοινωνία των Εθνών. Δεν βρήκα στα απομνημονεύματα του Γ. κάποιο τέτοιο έγγραφο για το ’25. Το ’22 όμως, όταν όντως ζητούσαν αυτονομία, γράφει πως (από προκήρυξή του της εποχής) η μεταβολή του πολιτεύματος εις ννέον καθεστώς σήμερον και δημοκρατίαν ανεξάρτητον υπό την προστασίαν της Κοινωνίας των Εθνών. Το ’25, πάλι, για την Τουρκία γράφει τα εξής (σκέψεις για το πού να διαφύγει): Ο άλλος δρόμος διαφυγής ήταν προς την Τουρκία, αν και οι Τούρκοι δεν ήταν δυνατόν να διάκεινται ευμενώς προς Σαμίους επαναστάτας που κατέλυσαν το Ηγεμονικόν Καθεστώς της Σάμου [κλπ. κλπ.] εν τούτοις προεκρίθη η διαφυγή προς την κατεύθυνσιν αυτήν, ως ασφαλέστερος δρόμος δια τους εξής λόγους: Δεν θα μπορούσε επ’ ουδενί λόγω η τουρκική κυβέρνησις να μας εκδώση κατόπιν αιτήσεως της ελληνικής κυβερνήσεως, διότι δεν υπήρχε λόγος να μας εκδώση άνευ ανταλλάγματος και τοιούτον αντάλλαγμα δεν υπήρχε εις χείρας της ελληνικής κυβερνήσεως.
Μπράβο, Δύτη, κι από μένα!
Ήθελα να βρω καιρό, να το διαβάσω με το χάι μου, και ανταμείφθηκα για την παράταση.
Επειδή ξέρω ότι σου αρέσει ο μαρξικός τρόπος ανάλυσης της Ιστορίας θα σε τσιγκλίσω λίγο, για να σου πω ότι σε όλα αυτά βλέπω πολύ έντονο τον προσωπικό παράγοντα. Γνωστά κουμάσια οι Μαραθοκαμπίτες 🙂
Το ότι βέβαια η κίνηση αυτή των Γιαγιάδων βρήκε σε ορισμενες φάσεις υποστήριξη, έστω παθητική όπως συμβαίνει όταν κάτι τέτοιο περνάει στο λαϊκό θρύλο, κάτι λέει. Και αυτό το κάτι δεν περιορίζεται στις τοπικιστικές αντιδράσεις που βρήκε η κεντρική εξουσία και αλλού. Άλλωστε αν σκεφτεί κανείς την αστική ανάπτυξη της Σάμου επί Ηγεμονείας (ακόμα υπάρχουν τα εντυπωσικά νεοκλασικά στο Καρλόβασι ως μαρτυρία), σίγουρα θα είχαν απτά πράγματα να χάσουν οι Σαμιώτες με το τέλος της Αυτονομίας.
Πιστεύει όμως ότι παίζει σοβαρό ρόλο σε αυτά και το συμβολικό του πράγματος, το σέβας που θέλει το παλιό από το καινούργιο που έρχεται (δεν βλέπω πώς μπαίνουν αυτά σε μαρξιστικά μοντέλα).
Δηλαδή εν προκειμένω, «Κύριε εντάξει, εθνική συνείδηση έχουμε και το αποδείξαμε και με συμμετοχή βαρβάτη στην Επανάσταση του ’21 (άλλα νησιά δεν είχαν τολμήσει το ρίσκο, και ήταν μεγάλο το ρίσκο για τη Σάμο, δες τι έπαθε η Χίος), μητέρα πατρίδα η Ελλάδα, αλλά δείξε κι ότι με υπολογίζεις, εμένα που τόσα χρόνια ήμουν κάτι και τώρα θέλεις να με κάνεις τίποτα!».
Ο Βενιζέλος ήταν λογικό να γίνει στόχος από τέτοιους παραπονεμένους, γιατί η εκσυγχρονιστική του πολιτική ήταν σκέτος οδοστρωτήρας. Χαρακτηριστικό είναι ότι και η Ικαρία (επίσης αυτόνομη ντε φάκτο επί Οθωμανίας και με τρόπο ζωής πολύ ιδιαίτερο, ευτυχώς τον κρατά κάπως και σήμερα) ήταν κάργα αντιβενιζελική, πράγμα που δεν την εμπόδισε μετά τον Εμφύλιο να γίνει ο «Κόκκινος Βράχος». Η περίπτωση του Γιαγιά που προσέγγισε το ΚΚΕ μού θυμίζει την περίπτωση της Ικαρίας. ΚΑι κάτι σχετικό άσχετο ίσως: ο Γλέζος, εμβληματική φυσιογνωμία της Αριστερά, κατάγεται από τ’ Απεράθου, χωριό με επίσης sui generis κατοίκους και σφόδρα αντιβενιζελικούς. Επί Διχασμού βομβαρδίστηκε από τον Κουντουριώτη.
Η ιδιορρυθμία την οποία απέδωσες στους Γιαγιάδες, Δύτα, ίσως δεν είναι άσχετη με το Μαραθόκαμπο γενικά. Ίσως είναι λέξη κλειδί για να χαρακτηρίσει τον τόπο αυτό και τους ανθρώπους του. Αντίθετα από τό Καρλόβασι, που γνώρισε αστική ανάπτυξη (μέχρι και τραμ είχε προπολεμικά για σύνδεση με τα βυρσοδεψεία), ο Μαραθόκαμπος παρέμεινε απομονωμένος, ενώ παλιότερα ζούσε από την πειρατεία. Σήμερα ακόμα έχουν να το λένε ότι αν οι Καρλοβασίτες και οι Βαθιώτες είναι νοικοκυραίοι, οι Μαραθοκαμπίτες είναι παραβατικοί, αρχέγονοι, από αυτούς που διατηρούν εκείνο το παλαιικό ινάτι.
ΗΦ, όπως το λες, μεγάλο κομμάτι της αντίδρασης στην Ένωση πρέπει να ήταν προσωποπαγές, και δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν οι Γ. θα ήταν αντιβενιζελικοί αν τύχαινε ο Σοφούλης να είναι βασιλικός. Επίσης, για την προσέγγιση του Γιαγά με το ΚΚΕ: θα ήθελα πρώτα να το διασταυρώσω· καλός ο Στίνας, αλλά testis unus, testis nullus, άσε που στην εξορία τα μάθαινε παραμορφωμένα (ωστόσο, το ότι θυμάται σωστά το όνομα δείχνει ότι μάλλον είναι αξιόπιστη η πληροφορία).
>“Κύριε εντάξει, εθνική συνείδηση έχουμε και το αποδείξαμε και με συμμετοχή βαρβάτη στην Επανάσταση του ’21 (άλλα νησιά δεν είχαν τολμήσει το ρίσκο, και ήταν μεγάλο το ρίσκο για τη Σάμο, δες τι έπαθε η Χίος), μητέρα πατρίδα η Ελλάδα, αλλά δείξε κι ότι με υπολογίζεις, εμένα που τόσα χρόνια ήμουν κάτι και τώρα θέλεις να με κάνεις τίποτα!”.
Ακριβώς έτσι μιλά ο Γιαγάς, σε μιξοκαθαρεύουσα. 🙂
Έχω ακούσει κι εγώ καρλοβασίτες σημερινούς να μιλάν περιφρονητικά για το Μαραθόκαμπο, παρόλο που τώρα πια οι σχέσεις τους είναι στενές. Πάντως, στο κίνημα φαίνεται να συμμετείχε και κόσμος από άλλα χωριά, τον Παγώνδα ξέρω γω ή τον Πύργο.
Γεια σου βρε Ακίνδυνε με τις δέσμες ενεργειών σου!
Μισιρλού, αφού έχεις στήσει τη λιγδιάρα μαϊμού, κάνεις απλώς κλικ (επικροτείς) τον λίκνο του Ακίνδυνου. Θα σε ρωτήσει αν επιτρέπεις την εγκατάσταση του σκρίπτου, πες ναι, και install μετά. Έτοιμη!
Μπες στο nlg για να δεις ότι δουλεύει…
ΥΓ. Ακίνδυνε κρατάς κρυμμένα σκρίπτα και ντοκουμέντα. Δώσε κι άλλα…
Τυχαίνει λοιπόν να ανοίξω την τηλεόραση σήμερα, για να ξεκουράσω λίγο τα χέρια μου απ’ το πληκτρολόγιο, και πέφτω σε ένα ντοκυμαντέρ για την απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου το ’16. Παράξενη ομοιότητα με την ιστορία της Σάμου: εχθρός των εργατών είναι ο γερμανός εργοδότης, και εκείνοι μετά από μια αιματηρή συμπλοκή υψώνουν τη γαλλική σημαία (ο γαλλικός στόλος, τότε, στη Μήλο). Πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Γουγλίστε «Κωνσταντίνος (ή Κώστας) Σπέρας».
Ενδεικτικά:
http://en.wikipedia.org/wiki/Constantinos_Speras
http://www.e-serifos.com/Serifos/serifos_mines_strike.htm
Είχε κι ο Μουφλουζέλης πάρε-δώσε με Γιαγάδες. Τυχαία έπεσα πάνω σ’ αυτό:
http://rebetiko.sealabs.net/forum/viewtopic.php?t=735
Χα χα, και μπάτσος ο Μουφλουζέλης και του ‘κατσε κι ο λήσταρχος.
Διαβάζω τώρα (Ιωάννης Δ. Βακιρτζής, Ιστορία της Ηγεμονίας της Σάμου, 1834-1912, έκδοση ΓΑΚ Σάμου 2007, σελ. 392) ότι κατά την εποχή εκείνην [μετά το 1880] είχε διορισθή (…) αρχηγός της Ηγεμονικής Χωροφυλακής ο Ιωάννης Δ. Γιαουντής εκ Μαραθοκάμπου
Ποιος ήταν ο Γιαουντής (το όνομα σημαίνει «Εβραίος», πράγμα που μου έκανε μεγάλη εντύπωση); Ορίστε (στο ίδιο, σελ. 432-33):
…αι εκλογαί [του 1896] διεξήχθησαν ησύχως. Εξαίρεσιν απετέλεσεν ο δήμος Μαραθοκάμπου, όπου συνήθως αι εκλογαί δεν διεξήγοντο αταράχως, την φοράν δε ταύτην οι αποτελούντες την μερίδα του όχλου εισελθόντες μετά ροπάλων εις τον τόπον της εκλογής έθραυσαν την ψηφοδόχον κάλπην και μετά τούτο επετέθησαν κατά των αρχηγών της πλειοψηφούσης μερίδος. Κατά την επακολουθήσασαν συμπλοκήν εφονεύθη πληγείς δια εγχειριδίου ο Δημήτριος Ι. Γιαουντής ή Γιαγάς. Ο φόνος ούτος έσχεν εις μεταγενεστέρους καιρούς θλιβεράς συνεπείας.
Και σε υποσημείωση (σελ. 446): Ο φονευθείς Δημήτριος Γιαουντής ή Γιαγάς ήτο υιός του οπλαρχηγού Ιωάννου Γιαουντή ή Γιαγά, όστις υπηρέτησεν ως αρχηγός της Ηγεμονικής Χωροφυλακής.
Στα απομνημονεύματα του Ιωάννη Γιαγά, το Γιαουντής αποδίδεται ως Γιαονδής, και ο φόνος εντάσσεται στο πλαίσιο της διαμάχης μεταξύ του Πάνω και του Κάτω κόμματος του Μαραθοκάμπου, τα οποία πήραν το όνομά τους από τις αντίστοιχες συνοικίες του χωριού. Αν καταλαβαίνω καλά από τα γραφόμενά του, οι κομματάρχες του Κάτω Κόμματος ήταν «πλουτοκράτες και ξεκινητάδες του ντόπιου ιστοφόρου ναυτικού», ενώ ο Γιαονδής/Γιαχουντής ανήκε στο Πάνω Κόμμα.
Η φωτό που πρόσθεσα στο ποστ, είναι το βουνό Κέρκης και οι Κοσμαδαίοι (δεν φαίνονται), όπως φαίνονται από το Καρλόβασι.
Ο Geom με ειδοποιεί ότι βγήκε το βιβλίο του Βαφέα. Έχει και παρουσίαση από τον συγγραφέα εδώ. Θα το πάρω το συντομότερο και θα σας πω.
Λοιπόν περιμένοντας να πληρώσει κάτι #$%^χρωστούμενα στην εφορία, ο Δύτης πρόλαβε και διάβασε διαγωνίως το βιβλίο του Βαφέα. Ενδιαφέρουσα ανάλυση (στην παράδοση του Δαμιανάκου, ας πούμε), βέβαια όχι τόσο γλαφυρή όσο εδώ
Θα έλεγα ότι θα έπρεπε να δώσει λίγο βάρος στην προϊστορία των Γιαγάδων, στη μικροκοινωνία του Μαραθόκαμπου (βλ. το σχόλιό μου από πάνω), αλλά με αποζημίωσε με τη μελέτη της μετέπειτα πορείας τους. Με λίγα λόγια, όντως ο Κίμων και ο Γιάννης Γιαγάς προσεγγίστηκαν από το ΚΚΕ στη φυλακή όπως λέει ο Στίνας, και όντως φαίνεται ο Γιάννης Γιαγάς να πρωταγωνίστησε στο κομμουνιστικό κίνημα του νησιού από το ’32 και μετά, έγραφε ανταποκρίσεις στο Ριζοσπάστη, κατέβηκε υποψήφιος με καλά ποσοστά κλπ. Το ’35 όμως μεταστράφηκε πάλι, κάλεσε σε ψήφο υπέρ της μοναρχίας στο δημοψήφισμα και μάλιστα στην κατοχή φαίνεται με κάποιο τρόπο να συνεργάστηκε με τις αρχές κατοχής. Εξ ου ο Κίμων Γιαγάς εκτελέστηκε από απόσπασμα του ΕΛΑΣ, εξ ου και το τραύμα στην ωμοπλάτη που αναφέρει ο Γιάννης (ήταν διερμηνέας των Ιταλών).
Αλλά αξίζει να παραθέσω και το κλείσιμο του βιβλίου (που βασίζεται σε προσωπογραφική και εκλογοστατιστική ανάλυση):
αν η ματιά του ερευνητή μετατοπιστεί από τον βίο και την πολιτεία των σύγχρονων «Ρομπέν των Δασών» στα (όχι πάντα αναμενόμενα) αποτελέσματα της δράσης τους -στην περίπτωσή μας, από τους αδελφούς Γιαγά στον κομμουνιστικό πυρήνα του Παγώνδα ή του Παλαιοκάστρου, για παράδειγμα-, τότε γίνεται ορατό το ενδεχόμενο να έχουν συνεισφέρει και αυτοί με τον τρόπο τους στην πολιτικοποίηση και ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνικής βάσης.
Αμ έτσι εξηγείται η τύχη της μονοεδρικής στη Σάμο 🙂
Θα το έχω κι εγώ την Τρίτη.
Το βιβλίο του Νίκου Βαφέα, λύνει πολλές απ’ τις απορίες παραπάνω και ξεκαθαρίζει αρκετά τα πράγματα σχετικά με τις ιδεοληψίες και τη δράση των Γιαγάδων την επίμαχη περίοδο 1912 – 1935 – σε αντίθεση με το ογκοδέστατο βιβλίο του Βαρβούνη που δεν κάνει τίποτα σπουδαιότερο απ’ την απλή παράθεση των απομνημονευμάτων του Γ. Γιαγά χωρίς να ενσκύψει ιδιαίτερα να ψυχογραφήσει την προσωπικότητα καθώς και τους όρους και τα αίτια των γεγονότων …
Φυσικά μένουν πολλά και αδιευκρίνηστα σημεία και σημαντικά κενά που θα μπορούσαν να καταγραφούν από μια επιτόπια έρευνα με στοιχεία και μαρτυρίες που υπάρχουν ακόμα ζωντανές στην περιοχή της Δυτικής Σάμου.
Η Ιστορία της οικογένειας αρχίζει από την εποχή της πειρατίας και της επανάστασης του 1821 με τον καπετάν Σεβαστό Γιαγά (που θανατώθηκε μετά από ομηρεία στο Λίβανο – εξ’ ού και η έχθρα για αιώνες κατόπιν με τον Καπετάν Σταμάτη αρχηγό της Επανάστασης του 21 στη Δυτ. Σάμο που αρνήθηκε να πληρώσει τα λύτρα) – και συνεχίζεται με το θάνατο του Κίμωνα Γιαγά στη διάρκεια της Κατοχής (για συνεργασία με τους Ιταλούς καταχτητές) – φτάνει δε τέλος στο διορισμό του Γιάννη Γιαγά σαν κοινοτάρχη Μαραθοκάμπου επι Χούντας …
Όσον αφορά δε τους Μαραθοκαμπίτες ο τραχύς και επαναστατικός χαρακτήρας τους (αληθεύει όντως ότι από δω ξεκίνησε η εξέγερση του 1921, αλλά και αυτή του 1912) οφείλεται στο ότι προέρχονται από τη Μάνη (Γύθειο ή Μαραθονήσιον κατά Κρητικίδη) κατά τον εποικισμό της Σάμου …
«Ένας Μαραθοκαμπίτης» !!!
Καλησπέρα! Συμφωνούμε γενικά για το βιβλίο του Βαφέα (έγραψα και δυο σχόλια παραπάνω). Συμφωνώ επίσης ότι ο Βαρβούνης ως συγγραφέας δεν προσθέτει κάτι, αλλά νομίζω ότι η δημοσίευση του κειμένου του Γιαγά αξίζει από μόνη της. Εγώ τουλάχιστον εκεί κυρίως βασίστηκα.
http://www.i-samos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=2742:%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%83%CE%AC%CE%BC%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%85-6-9-%CE%B9%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%AF%CE%BF%CF%85-1925&catid=34&Itemid=192
Διάβαζα τώρα σε ένα βιβλίο για τον Εμφύλιο στη Σάμο, ότι ο Γιάννης Γιαγάς ήταν επικεφαλής των ΜΑΥδων του Μαραθοκάμπου, και ότι σε μια συνάντηση που έγινε μετά τη μάχη των Γκινέων* (και που ξεσήκωσε θύελλα στη Βουλή ως αναγνώριση των «συμμοριτών») θέλησε μάταια να συμμετάσχει σαν παρατηρητής.
*Αν το θυμάμαι καλά — είναι μια κορυφογραμμή στο βουνό Καρβούνης της κεντρικής Σάμου, όπου είχε το στρατηγείο του ο ΔΣΕ Σάμου.
Για της Μισιρλούς τα 3 τραγούδια, https://www.youtube.com/watch?v=DrXN5ONnP9U, https://www.youtube.com/watch?v=o-yAnzbE6c8 και https://www.youtube.com/watch?v=vXgD0c-xMM8