Άλλοτε φιλήσυχη

Ότι τον εμφύλιο τον ξεκίνησε το ΕΑΜ ήδη πριν από την Απελευθέρωση το έχουμε εμπεδώσει, ότι οι Χίτες ήταν αγνοί χωρικοί που κάπως έπρεπε να αντιδράσουν στην κόκκινη τρομοκρατία παρομοίως, τελευταία εμπεδώνουμε και ότι καλύτερα να είχαν κάτσει όλοι στ’ αυγά τους και να αποφεύγαμε αναίτιες θυσίες όπως το Δίστομο ή την Καισαριανή. Χτες έμαθα και κάτι άλλο και το αντιγράφω για να το εμπεδώσουμε κι αυτό: η Αθήνα καταστράφηκε από τις πυρηνικές κεφαλές τους όλμους και τις ανατινάξεις του ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά. Πού; Φυσικά στην αγαπημένη μας Καθημερινή. Απολαύστε:

Ενα τεράστιο τμήμα του κτιριακού αποθέματος της Αθήνας καταστράφηκε ολοσχερώς ή μερικώς, κυρίως από ανατινάξεις εκ μέρους του ΕΛΑΣ. Η περιοχή γύρω από την Ομόνοια, η Νεάπολη, τα Εξάρχεια, η Πατησίων, η Κυψέλη, του Μακρυγιάννη και πολλά ακόμη κεντρικά σημεία της Αθήνας γέμισαν με ερείπια και χαλάσματα και μαζί με τα θύματα και από τις δύο πλευρές και τις απαγωγές ή την ομηρεία αμάχων από τους αντάρτες, η Αθήνα είχε τραυματικές απώλειες στον οικοδομικό ιστό της, γεγονός που επιτάχυνε την ανάγκη ανοικοδόμησης (προτού ακόμη τελειώσει ο Εμφύλιος). Και επιπλέον παραμένουν ανοικτά τα ερωτήματα για την ψυχολογική επίπτωση που είχε στον γενικό πληθυσμό η βία που ήρθε και εγκαταστάθηκε στον πυρήνα άλλοτε φιλήσυχων περιοχών. Οι Αθηναίοι άρχισαν να βλέπουν αλλιώς την πόλη τους. […]

Η καταστροφή οικιστικού ιστού στην Αθήνα και η στοχευμένη, εκ μέρους του ΕΛΑΣ, ανατίναξη ή πυρπόληση εμβληματικών κτιρίων για την ιστορία του αστικού πολιτισμού στην πόλη, όπως η ιστορική Βαρβάκειος ή η έπαυλη Θων στους Αμπελοκήπους (έργο Τσίλλερ) δημιούργησε χάσματα συνέχειας και μνήμης. Από τα Δεκεμβριανά κληρονομήσαμε σε επιτάχυνση και όξυνση δύο χαρακτηριστικά. Πρώτον, η απαξίωση της παλαιάς μορφής της πόλεως κέρδισε έδαφος και οπαδούς, όχι μόνο μέσα από τη διεθνή, τότε, τάση για αστική ανανέωση, αλλά και μέσα από μία ιδεοληπτική αποξένωση από την εικονογραφία των ιστορικών ρυθμών ως προϊόντων της αστικής τάξης. Και δεύτερον, η άτυπη πρόσκληση σε καιροσκόπους και κερδοσκόπους στη διαμόρφωση της τύχης των νέων Αθηνών.

Μάθαμε ότι η εξαίρετη βρετανική τεχνολογία είχε ήδη από το ’44 εφεύρει τα τανκς και τα Σπιτφάιαρ ειδικής σύνθεσης, που όπως και η βόμβα νετρονίου σκότωναν μόνο χωρίς να γκρεμίζουν (υπάρχει βέβαια και η περίπτωση, δεν ξέρω, να βομβάρδιζαν εξίσου στοχευμένα μόνο κάτι κιτσάτα, λαϊκά κτίρια στο πλαίσιο μιας παρόμοιας αισθητικής παρέμβασης)· ότι οι ΕΛΑΣίτες των Δεκεμβριανών είχαν τέτοια καταπληκτική στρατηγική βάθους ώστε να βρουν χρόνο να στοχεύσουν στο συμβολικό πεδίο· ότι, βέβαια, η ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς απέκτησε τέτοιες ρίζες ώστε λίγες δεκαετίες μετά κοτζάμ Καραμανλής να υποκύψει και να εγκρίνει αυτό το εξισωτικό, αναδιανεμητικό και εναντίον-της-αριστείας μέτρο της αντιπαροχής.

Το καλύτερο, ίσως, είναι η εικονογράφηση: το ανατιναγμένο από τον ΕΛΑΣ κτίριο της Γενικής Ασφάλειας δίπλα στο Πολυτεχνείο (ένα κτίριο από μπετόν αρμέ, όχι ακριβώς εμβληματικό — αλλά πάλι, γιατί, τι τους έφταιξε η Γενική Ασφάλεια;) και, δίπλα δίπλα, το μισοκαμμένο ή μάλλον καπνισμένο νεοκλασικό της Σταδίου «κατεστραμμένο από το 2012». Καμία αμφιβολία για το τι θέλουν να πουν οι ποιητές.