Ξαναδιαβάζοντας τον Κιμ του Κίπλινγκ και κάνοντας κάποιες μικρές έρευνες σχετικά (ήθελα να δω πώς είναι το Λάκνοου, η Λαχώρη και η Σίμλα) έπεσα πάνω στους παντίτ. Η λέξη μας θυμίζει ίσως τον Νεχρού και σημαίνει κάτι σαν λόγιος στα σανσκριτικά –οι παντίτ που βρήκα εγώ όμως είναι κάτι άλλο.
Από τότε που ξανάρθε το Αφγανιστάν στην επικαιρότητα λίγο-πολύ όλοι έχουμε (ξαν)ακούσει για το λεγόμενο Μεγάλο παιχνίδι, ήτοι τον αγώνα επιρροής μεταξύ Άγγλων και Ρώσων σε ξένο αχυρώνα ή αλλιώς την μεγάλη πατάτα που λέγεται γεωπολιτική –μια και σήμερα καταλαβαίνουμε πόσο αβάσιμος ήταν ο φόβος των Άγγλων πως η Ρωσία θα έβαζε χέρι στην Ινδία μέσω του Αφγανιστάν (όσο αβάσιμη ήταν και η ελπίδα των Ρώσων). Οι δυο δυνάμεις προσπάθησαν απεγνωσμένα να βάλουν χέρι στο Σινκιάνγκ ή κινεζικό Τουρκεστάν (οι αναγνώστες του Πίντσον θα θυμούνται μάλλον τις σκηνές στο Κασγκάρ και την Τακλαμακάν) με παρομοίως φρούδες ελπίδες. Εν πάση περιπτώσει, για κάτι τέτοιους λόγους η Αγγλία θεώρησε αναγκαία μια λεπτομερή χαρτογράφηση των περιοχών βορείως της Ινδίας: του Θιβέτ, ας πούμε.
Έλα όμως που υπήρχε ένα προβληματάκι: τα βασίλεια του Θιβέτ δεν ήταν ακριβώς φιλικά προς τους ξένους. Οποιοσδήποτε λευκός εξερευνητής εμφανιζόταν με θεοδόλιχους και αλυσίδες μέτρησης κινδύνευε από την επέλαση πολεμιστών καβάλα σε γιακ (δεν κάνω πλάκα) και θάνατο μάλλον φριχτό. Εδώ μπαίνουν στη σκηνή λοιπόν οι παντίτ, μια ιδέα του συνταγματάρχη Κρέιτον Τόμας Μοντγκόμερι, ενός αξιωματικού που συμμετείχε στη μεγάλη τριγωνομετρική καταμέτρηση της Ινδίας, στη χαρτογραφική υπηρεσία μ’ άλλα λόγια. Τη δεκαετία του 1860 λοιπόν, ο Μοντγκόμερι συνέλαβε την ιδέα να εκπαιδεύσει και να στείλει όχι Άγγλους, μα Ινδούς, μεταμφιεσμένους σε λάμα, σε υπηρέτες των λάμα, σε εμπόρους.

Ο Τόμας Μοντγκόμερι (πηγή)
Αυτοί ήταν οι παντίτ. Εκπαιδευμένοι στη χρήση του εξάντα, στην ιατρική, στις αστρονομικές παρατηρήσεις, στην τριγωνομετρία, σε κάθε είδους κόλπα για σωστή χαρτογράφηση (για παράδειγμα, να υπολογίζουν το ύψος όχι με βαρόμετρο αλλά βάσει της θερμοκρασίας του σημείου βράσης του νερού· τα θερμόμετρα ήταν κρυμμένα, λέει, στην κορφή του μπαστουνιού τους). Και όχι μόνο: μια και (φυσικά) ήταν αδύνατο να κουβαλάνε αλυσίδες μέτρησης μεταμφιεσμένοι στα βουνά, μάθαιναν να βηματίζουν έτσι, ώστε να κάνουν ακριβώς 2000 βήματα στο μίλι –άσχετα αν βάδιζαν σε ίσωμα, κατηφόρα-ανηφόρα, ή σκαρφάλωναν. Είχαν μαζί τους ένα είδος βουδιστικού κομποσχοινιού, μόνο που αντί για τις συνηθισμένες 108 χάντρες προσευχής αυτό είχε 100, και μάλιστα με χοντρύτερη μια χάντρα κάθε δέκα: στα εκατό βήματα άφηναν και μια χάντρα, και έτσι ένα κομποσχοίνι τέλειωνε στα πέντε μίλια (αν υπολογίζω σωστά). Σε κοχύλια φύλαγαν υδράργυρο, τον οποίο (όταν δεν τους έβλεπαν) χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν τεχνητό ορίζοντα για τις μετρήσεις του εξάντα (τον έχυναν στα μπολ που κανονικά χρησιμοποιούσαν ζητιανεύοντας για λογαριασμό του λάμα). Τις παρατηρήσεις τους τις αποστήθιζαν σαν έμμετρες βουδιστικές προσευχές, ή τις έκρυβαν (αντί για τα συνηθισμένα μάντρα) σε τροχούς προσευχής.
Παρέκβαση: ψάχνοντας κάτι καλό για τους τροχούς προσευχής, ανακάλυψα πως υπάρχουν και ηλεκτρικοί τέτοιοι. Και: Some prayer wheels are powered by electric motors. «Thardo Khorlo,» as these electric wheels are sometimes known, contain one thousand copies of the mantra of Chenrezig and many copies of other mantras. The Thardo Khorlo can be accompanied by lights and music if one so chooses. However, Lama Zopa Rinpoche has said, «The merit of turning an electric prayer wheel goes to the electric company. This is why I prefer practitioners to use their own ‘right energy’ to turn a prayer wheel». Μάλιστα! Τέλος της παρέκβασης.

Νάιν Σινγκ Ραουάτ (πηγή: Wikipedia commons)
Ο πρώτος, ή ίσως ένας από τους πρώτους τέλος πάντων παντίτ (υπήρχε ένας μουσουλμάνος υπάλληλος, ονόματι Μοχάμεντ-ι Χαμίντ, που έφτασε στο Γιαρκάντ, στο κινεζικό Τουρκεστάν, πέθανε όμως στην επιστροφή), πιθανότατα όμως ο σπουδαιότερος, ήταν ο πολύς Νάιν Σινγκ Ραουάτ (ελπίζω να μεταγράφω σωστά). Φαίνεται ότι (μια και καταγόμενος από μια περιοχή που συνόρευε με τα Ιμαλάια ήξερε τη γλώσσα και κάπως την περιοχή) πρώτα είχε στρατολογηθεί από μια γερμανική γεωγραφική αποστολή, γύρω στο 1855, στα εικοσιπέντε του χρόνια δηλαδή· στη συνέχεια έγινε διευθυντής ενός σχολείου στο χωριό του, μέχρι που το 1863 επιλέχθηκε, μαζί με τον ξάδερφό του Μάνι Σινγκ, για να σταλεί σε χαρτογραφικές αποστολές. Ύστερα από δύο χρόνια εκπαίδευσης, ξεκίνησε για τις εξερευνήσεις του: Νεπάλ, Λάσα (όπου δύο έμποροι από το Κασμίρ τον ανακάλυψαν, αλλά δεν είπαν τίποτα –παίρνοντας το ρολόι του σε αντάλλαγμα), δυτικό Θιβέτ (όπου ανακάλυψε, λέει, κάτι θρυλικά χρυσωρυχεία). Με το χρυσό μετάλλιο της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας, πέθανε το 1895 σε ένα χωριό που του είχε χαρίσει η (αγγλική) κυβέρνηση. Στην περίπτωσή του ισχύει το σόι πάει το βασίλειο: εκτός από τον ξάδερφό του, και ο αδερφός του (μάλλον, διότι αλλού τον βρίσκω κι αυτόν ξάδερφο), ο Κρίσνα (ή Κίσεν) Σινγκ έκανε διάφορα ταξίδια και το 1878 εξερεύνησε το δρόμο από τη Λάσα στο κινεζικό Τουρκεστάν. Σε κάποια φάση του ταξιδιού, διαβάζω, ο αρχηγός του καραβανιού του αποφάσισε να συνεχίσουν έφιπποι από το φόβο των ληστών: ο Κρίσνα Σινγκ κατάφερε και πάλι να μετρήσει σωστά τις αποστάσεις, αυτή τη φορά βασισμένος όχι στα δικά του βήματα, αλλά του αλόγου του.
O Χάρι Ραμ, για τον οποίο δεν βρήκα καμία φωτογραφία, εξερεύνησε την περιοχή γύρω από το Έβερεστ το 1871-72, και αργότερα το βόρειο Νεπάλ. Στην αρχή, λέει, δεν του επέτρεπαν την είσοδο στο Θιβέτ· ύστερα έτυχε να γιατρέψει τη γυναίκα ενός αξιωματούχου, και ο δρόμος άνοιξε. Την επόμενη δεκαετία, κάποιος Κίνθαπ ή Κίντχουπ ή κάπως έτσι (ούτε αυτουνού μοιάζει να υπάρχει φωτογραφία) στάλθηκε δύο φορές, και τις δύο με τη μεταμφίεση ενός υπηρέτη λάμα, για να εξερευνήσει το ρου του ποταμού Τσανγκπό. Τη δεύτερη φορά ο λάμα (ένας Κινέζος) τον πούλησε σε έναν θιβετιανό συνάδελφό του. Ο Κίνθουπ (ή όπως) έχασε όλο τον εξοπλισμό του και μόνον ένα χρόνο αργότερα κατάφερε να δραπετεύσει· κατάφερε να βρει καταφύγιο σε ένα βουδιστικό μοναστήρι και συνέχισε τις εξερευνήσεις του άλλα δυόμισυ χρόνια. Κατάφερε να στείλει ένα γράμμα στο αρχηγείο του, όπου έλεγε ότι θα έριχνε τα ημερολόγια της αποστολής του στο ποτάμι για να φτάσουν στην Ινδία –όπως και έκανε. Και όμως: αφότου γύρισε στην Ινδία ανακάλυψε ότι το γράμμα δεν είχε φτάσει ποτέ στον προορισμό του· πέρασαν άλλα δυο χρόνια μέχρι να δημοσιευτούν οι ανακαλύψεις του (ότι ο Τσανγκπό και ο Μπραχμαπούτρα ήταν το ίδιο ποτάμι), και πάλι δεν έγιναν πλήρως πιστευτές μέχρι που επιβεβαιώθηκαν τριάντα χρόνια μετά. Από αποστολές Ευρωπαίων, βεβαίως. Ο Κίνταπ (τέλος πάντων), απογοητευμένος, παράτησε την υπηρεσία και έγινε ράφτης.

Σάρατ Τσάντρα Ντας (wikipedia commons)
Όλοι αυτοί κατάγονταν από περιοχές στα σύνορα του Θιβέτ, και έτσι είχαν μια κάποια οικειότητα με τη γλώσσα και τη γεωγραφία της περιοχής. Διαφορετική κάπως είναι η περίπτωση του Σάρατ Τσάντρα Ντας, ενός Μπενγκαλέζου από το Τσιτακόνγκ, στο σημερινό Μπαγκλαντές δηλαδή και μάλιστα στη θάλασσα. Ήταν κι αυτός (όπως ο Νάιν Σινγκ Ραουάτ) διευθυντής σχολείου, κάπως κοντύτερα στα Ιμαλάια (στο Νταρτζίλινγκ) όταν, το 1879, έφυγε ως υπηρέτης ενός λάμα για το Θιβέτ. Ήταν η αρχή πολυάριθμων ταξιδιών, από τα οποία ο Ντας αποκόμισε μεγάλο αριθμό σανσκριτικών και θιβετιανών χειρογράφων· εξελίχθηκε σε μέγα μελετητή της θιβετιανής παράδοσης, αλλά αν στέκομαι σ’ αυτόν λίγο παραπάνω είναι διότι ήταν το πρότυπο του Χάρι Τσάντερ Μουκερτζί, ή αλλιώς Μπάμπου, του πρότυπου Ινδού κατάσκοπου στον Κιμ –απ’ όπου και ξεκινήσαμε.
Ήθελα τέλος πάντων να πω ότι στη χορεία των μεγάλων εξερευνητών, των Μπάρτον και Σπικ, των Μάνγκο Παρκ και των Πρζεβάλσκι, των Κουκ, των Λίβινγκστον και Στάνλεϊ, των Χούμπολτ και των Αμούντσεν, θα έπρεπε να φυλάξουμε κάποιο χώρο και για τους ξεχασμένους Ινδούς, που μόνον ως υπάλληλοι της Αγγλικής Κυβέρνησης ρίσκαραν τη ζωή τους στα φοβερά και θρυλικά βουνά της Στέγης του Κόσμου.
Το αποτέλεσμα όλης αυτής της χαρτογράφησης, πάντως, ήταν τελικά κάτι απτό: κάτι τέτοιο. Δεν τους έσφαζαν μόνο οι Κινέζοι τους Θιβετιανούς, όπως μας μαθαίνουν οι ταινίες.

Potala palace
(Εδώ σχεδόν ολόκληρο, ένα σχετικό βιβλίο.)
Τώρα εγώ όταν σου πω ότι σκάλωσα με αυτό το «μεταμφιεσμένοι σε λάμα ή υπηρέτες των λάμα» θα με πιστέψεις; Ως λάμα κατάλαβα εκείνα τα συμπαθή τετράποδα της Βολιβίας και του Περού..!
Εντυπωσιακή ανάρτηση Δύτη! Σ’ ευχαριστούμε!
Reblogged this on ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ.
Δυστυχώς, όπως συνήθως συμβαίνει, μεγάλες εξερευνήσεις οδηγούν σε μεγάλες σφαγές. Να μην αναφέρω καν το exploration της Κεντρικής, Νοτίου και Βορείου Αμερικής που είναι το κλασικότερο παράδειγμα.
Πάντως να ομολογήσω και εγώ, όπως ο/η aqua, πως διάβασα δυο-τρεις φορές το υπηρέτες των λάμα, και δε μπορούσα να ξεκολλήσω την καλπάζουσα φαντασία μου από την εικόνα ανθρωπόμορφων λάμα (τετράποδων) με τοπικές θιβετιανές στολές.
Εξαιρετικό ποστ Δύτη! Τα παρασκήνια του Μεγάλου Παιχνιδιού και οι αφανείς του παίκτες (ή μήπως καλύτερα τα πιόνια;) κρύβουν συγκλονιστικές ιστορίες.
Ευτυχώς που οι προλαλήσαντες αναφέρουν το μπέρδεμα με τους/τα λάμα
και δε νιώθω ότι φταίει το προχωρημένο της ώρας.
😉
Από πολύ παλιά χρησιμοποιούσαν λάμα στο Θιβέτ για τις αγροτικές εργασίες, τα έφερναν από τις Άνδεις, και την Ημέρα των Τρελών άλλαζαν οι ρόλοι: οι άνθρωποι γίνονταν υπηρέτες των ζώων – από κει και το γνωστό θιβετιανό λαϊκό τραγουδάκι: zabarakatranemia, lama – lama – nama – nama, nemia
(Πλάκα κάνω, δεν έχω σκοπό να προσβάλω κανέναν, μην παρεξηγηθώ)
Για αυτό σχόλιο, που με απλά λόγια εξηγεί τα πάντα και τα λάμα
…χαλάλι η παρανόηση!
😉
Ε, δεν το φανταζόμουν ότι θα σας μπέρδευαν τόσο οι λάμα! 🙂 Άσε που βλέπω ότι μάλλον έπρεπε να γράψω «θιβετιανοί μοναχοί», μια και perhaps due to misunderstandings by early western scholars attempting to understand Tibetan Buddhism, the term Lama has historically been erroneously applied to Tibetan monks in general…
Πολύ καλό, Δύτη!
Συναρπαστική αυτή η εποχή που η βουλιμία των αποικιοκρατικών δυνάμεων τις έσπρωχνε να διεκδικούν τον έλεγχο πιθανών κι απίθανων σημείων του πλανήτη. Κι ενώ το τι συνέβαινε στην ιστορία αυτή λίγο πιο βόρεια (Αφγανιστάν και ΚΙνεζικό Τουρκεστάν) κάπως το είχα διαβάσει, το κομμάτι σχετικά με το Θιβέτ μού ήταν εντελώς άγνωστο. Δεν έμαθα και λίγα πράγματα με αυτήν την ανάρτησή σου! Μπράβο!
[άντε να πιάσουμε και στο μέλλον το θέμα «Κασγκάρ: πρωτεύουσα της διεθνούς κατασκοπ(ε)ίας»
Υπέροχο άρθρο. Χαίρομαι που μπαίνω στην παρέα
Πολύ ενδιαφέρον το κείμενο.
Όπως λέει κι ο jorn hammerrat, ενώ οι χαρτογράφοι είναι ρομαντικές φιγούρες, πάντα οι εξερευνήσεις υποδαυλίζονται από τη δίψα (τους ή άλλων) για πλούτο.
Κι έτσι ακόμη κι αν ο ίδιος ο εξερευνητής είναι άδολος, γίνεται εν τέλει η αιχμή του δόρατος, ο τρόπος που έχουν ανοίξει τόσες πληγές στην ανθρώπινη ιστορία.
Μπορεί να λέω ανοησίες αλλά μου φαίνεται πως η ολόκληρη η σύγχρονη ιστορία έχει δομηθεί πάνω στην εκμετάλλευση του αγνώστου.
Ήταν πιο πρόσφορο.
Πολύ ενδιαφέρον.
Πώς να ήταν άραγε οι χάρτες των ίδιων των Βουδιστών;
Ο Anderson, στο σχετικό κεφάλαιο των Φαντασιακών Κοινοτήτων, μιλώντας για την περίπτωση του Σιάμ, αναφέρει πως επρόκειτο κυρίως για χάρτες που απεικόνιζαν τους ουράνιους, επίγειους και υπόγειους κόσμους της βουδιστικής κοσμολογίας, συνδεδεμένους από κάποιον κατακόρυφο άξονα. Φαίνεται ότι είχαν και έναν άλλο τύπο χάρτη που αποτελείτο κυρίως από οδηγίες για το πώς να παει ο ταξιδιώτης από ένα σημείο σε άλλο. Πάντως, και πάλι σύμφωνα με τον Anderson, η σύγχρονη σύμβαση της θέας/χαρτογράφησης από ψηλά τούς ήταν τελείως ξένη.
Χαιρετώ σας λίγο βιαστικά. Dystropop, από βουδιστικούς χάρτες βρήκα ένα δυο πραγματάκια (ο γούγλης είναι φίλος μας!): ένα, δύο.
Οι αναγνώστες του Κιμ, πάλι, ίσως αναγνωρίσουν την τέχνη του πρωταγωνιστή λάμα (διπόδου, να εξηγούμαστε) σ’ αυτό το σχέδιο.
Και ένας ακόμα βουδιστικός χάρτης, κινέζικος —εδώ.
Κατασκοπεία αξιώσεων!
Δύτη είσαι θησαυρός! Καταπληκτική ανάρτηση!
Α, και βάλτε με κι έμενα στην παρέα που πέρασε τους λάμα για λάμα…
Μπράβο Δύτη! Πόσα ωραία πράγματα μάθαμε!
Κι αυτοί οι τριγωνιστές-γεωδαίτες..Ήρωες!
Ήξερα τον ιστορικό τριγωνισμό της Γαλλίας από τους Picard, Lahire και Cassini που προκάλεσε το (μάλλον) διάσημο σχόλιο του Λουί κατόρζ προς τον Cassini
«To ταξίδι σας μού κόστισε ένα μερος του βασιλείου μου, μεσιέ!»:-)
Ξέρεις μήπως (ή κάποιος φίλος) αν υπάρχουν ανάλογες ιστορίες για Λάπωνες ή Περουβιανούς; Οι Γάλλοι πραγματοποίησαν επιστημονικές αποστολές σε Λαπωνία και Περού για να προσδιορίσουν το πεπλατυσμένο ή όχι των Πόλων της Γης.
Δεν ξέρω τίποτα για Λάπωνες ή Περουβιανούς (εδώ δεν ήξερα για τους Ινδούς μέχρι πριν από μια βδομάδα), αλλά το βλέπω δύσκολο μια και δεν είχαν οι Γάλλοι αυτοκρατορία εκεί. Οι Ινδοί στην Αγγλική Αυτοκρατορία είχαν και μια ιδιαιτερότητα, ότι υπήρχε δηλαδή μια προσπάθεια να ενσωματωθούν στις κατώτερες βαθμίδες του διοικητικού και δικαστικού συστήματος, ή ακόμα και στο στρατό και μάλιστα από πολύ νωρίς.
Κοίτα αυτό αν δεν βαριέσαι.
Τελείως άσχετο: προσπαθώ να θυμηθώ πως λέγανε εκείνο το βιβλιαράκι που μιλάει για το χρυσό που ζήτησαν οι Ισπανοί σ΄ ένα βασιλιά (να του γεμίσουν μια αίθουσα μέχρι ένα ορισμένο ύψος). Το είχα βρει μια φορά φεύγοντας από την Ελλάδα και το πρωτοδιάβασα έτσι στα ελληνικά.
Γερατειά, μίλνερ, …
Μπορεί να είναι Το χρυσάφι της Καχαμάλκα;
Ναι, αυτό είναι. Έτυχε να το έχω κι εγώ, βλέπεις 🙂
Μπράβο, προσκοπάκι, που βοηθάς τα γεροντάκια! Αυτό είναι, όντως (καταχωνιασμένο σε ένα κιβώτιο!).
Να όμως μια περίπτωση από την άλλη μεριά:
Γκομποτζάμπ Τσυμπίκοφ. Θιβετιανής καταγωγής, από το Μπουριάτ, σχεδόν κατά λάθος φοιτητής ιατρικής στο Τομσκ, ανατολικές σπουδές στην Πετρούπολη, αρνήθηκε να εγκαταλείψει το βουδισμό με αποτέλεσμα να χάσει την υποστήριξη του πάτρωνά του, εξερευνητής του Θιβέτ και ο πρώτος που φωτογράφησε τη Λάσα. Έκρυβε λέει σημειώσεις και εξοπλισμό με τον τρόπο των Άγγλων –προφανώς εννοεί των παντίτ. Μετά: πανεπιστημιακός στο Βλαδιβοστόκ, βουλευτής στη Ρωσική Επανάσταση, κατόπιν αγρότης και μάλιστα -διαβάζουμε- με μεγάλη επιτυχία. 1873-1930.
Και ένας ακόμα αφανής ήρωας: Σίντι Μουμπάρακ Μπομπάι, ο κρυφός εξερευνητής του Νείλου.
δυτη ενα μπραβο για το Σιν (εχω βαρεθει να βλεπω κινεζικα Χ να αποδιδονται Ξ), αλλα μια διορθωση για το Τζιανγκ. ΣινΤζιανγκ.
Αλλο ενα μπραβο για το ηλεκτρικο κομπολοϊ 🙂
Να αναφερουμε και το The Man Who Would Be King που δεν ειδα ναναφερεται. Πολυ ωραια ταινιουλα με Κοννερυ και Μαϊκλ Κεην.
Για να επαναφέρω τον Κίπλιγνκ στη συζήτηση, ακόμα πιο ωραίο το ομώνυμο και στο οποίο βασίζεται η ταινία αφήγημά του με τον ίδιο τίτλο.
Επιτέλους κάποιος πρόσεξε το ηλεκτρικό κομπολόι (δεν είναι κορυφαίο αυτό με την εταιρεία του ηλεκτρικού;) 🙂
Δεν ανέφερα την πανέμορφη νουβέλα γιατί δεν έχει να κάνει με παντίτ ούτε καν με Θιβέτ, το Καφιριστάν υποτίθεται ότι είναι στο Αφγανιστάν. Η ταινία του Χιούστον, παρεμπιπτόντως, γυρίστηκε στο Μαρόκο!
Και δεν υποτίθεται, απλώς, ότι είναι στο Αφγανιστάν. Το Νουριστάν είναι στο Αφγανιστάν.
Ναι, ναι, βέβαια. Παρεμπιπτόντως από λινκ σε λινκ έμαθα ότι μπορώ να φανταστώ την ταινία του Χιούστον με διάφορα ζεύγη πρωταγωνιστών, που είχε σκεφτεί ο ίδιος όσο τη σχεδίαζε επί είκοσι-εικοσιπέντε χρόνια: Κλαρκ Γκέιμπλ και Μπόγκαρτ, Μπαρτ Λάνκαστερ-Κερκ Ντάγκλας, Ρίτσαρντ Μπάρτον-Πήτερ Ο’Τουλ, Ρέντφορντ και Πωλ Νιούμαν –ο Νιούμαν, λέει, ήταν εκείνος που συμβούλεψε τον Χιούστον να πάρει Βρετανούς ηθοποιούς και πρότεινε μάλιστα το ζεύγος Κόννερυ-Κέιν.
(βίκι)
Και πάλι από λινκ σε λινκ, ένα παράδειγμα γιατί ήταν δύσκολο να εισχωρήσει λευκός στο Θιβέτ και στα περίχωρα: η ιστορία του Άντολφ φον Σλάγκιντβαϊτ.
Και: Τσοκάν Βαλιχάνοφ
[…] είναι το blighty ή «πατρίδα», αγνώριστο από το βιλαέτι· αλλού είχα γράψει πρόσφατα (παναπεί, όσο πρόσφατα […]
http://www.heritagedaily.com/2014/06/the-tibetan-lama-who-wrote-a-world-geography/103644
Η παρέκβαση για τους ηλεκτρικούς μύλους προσευχής μου θύμισε το διήγημα του Άρθουρ Κλαρκ «Τα 99999999 ονόματα του Θεού», όπου ένα θιβετιανό μοναστήρι παραγγέλνει στην ΙΒΜ αν υπολογιστή, για να γράψει (συνδυάζοντας τυχαια τα γράμματα) όλα τα ονόματα του Θεού, επισπεύδοντας έτσι το τέλος του κόσμου. Οι τεχνικοί που έρχονται να τον εγκαταστησουν ρωτάνε κάποια στιγμή πριν ανέβουν αν το μοναστήρι έχει ηλεκτρικό, και παίρνουν την απάντηση «Φυσικά. Έχουμε βαλει για να γυρίζει τους μύλους της προσευχής.»
Νόμιζα ότι ήταν αστείο του συγγραφέα, κα μπορεί να ήταν τότε που γράφτηκε, αλλά μαθαίνω πως τώρα πια δεν είναι!
Μιλούμε καμια φορά για τον εκφυλισμό του Ιουδαϊσμού σε φαρισαϊκή τυπολατρία ή του Χριστιανισμού σε εικονολατρική/λειψανολατρική ειδωλολατρία, αλλά κι αυτό το κατάντημα του (αρχικά βαθύτατα φιλοσοφικού και βαθύτατα απαισιόδοξου) Βουδισμού δεν πάει πίσω…
https://blogs.bl.uk/asian-and-african/2016/07/the-wise-collection-acquiring-knowledge-on-tibet-in-the-late-1850s.html