Μόνος ή Μάνος;

Τις προάλλες έδινε η Ελευθεροτυπία ένα σιντί με τον μεγάλο Άστορ Πιατσόλα. Μια και οι περισσότερες κασέτες μου είναι χαμένες στο διάστημα, είπα να ανανεώσω τη συλλογή μου, και πράγματι το σιντί αξίζει τον κόπο. Ακούγοντας το πρώτο κομμάτι, το τόσο γνωστό πια Libertango, συνειδητοποίησα ότι το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό είναι ακριβώς πόσο γνωστό είναι: ναι, βέβαια, είναι στο σήμα κάποιας εκπομπής. Πόσο μακρινό μου φάνηκε αίφνης το ’90, όταν ανακάλυπτα τον Πιατσόλα και το νουέβο τάνγκο μέσα από τον Χατζιδάκι (που τον είχε φέρει στην Αθήνα) και των ωραίων ταινιών του Σολάνας. Λίγοι τότε -ή έτσι νόμιζα- είχαν τέτοια ακούσματα: και όχι μόνο τον Άστορ, αλλά για παράδειγμα και τον Κουρτ Βάιλ ή … ή … Και έτσι τέτοιες ακροάσεις είχαν κάτι το μυστικό, μια αίσθηση πως ανήκεις στους happy few, ή στους κατά Εγγονόπουλο γενναίους, ελεύθερους και δυνατούς. Γύρω στα πέντε ή δέκα χρόνια μετά, θυμάμαι πόση εντύπωση μου έκανε όταν άκουγα Πιατσόλα σε κάποια καφετέρια, την οποία έτεινα να κάνω στέκι μέχρι που ανακάλυπτα ότι το έθνικ γινόταν μόδα και έπαιζε στο ραδιόφωνο. Και ούτω καθεξής.

Υπάρχει κάτι στο μέινστριμ που φοβίζει, άραγε, ή είναι απλά η ματαιοδοξία του εκλεκτού, του μύστη ή του γνώστη; Γιατί αναζητούμε πάντα εκείνο που δεν ξέρουν οι πολλοί; Εγωισμός θάναι, σκέφτομαι -μετά λέω (ακόμα πιο εγωιστικά) ότι είναι απλά η συνείδηση πως η πλειονότητα των ανθρώπων είναι τόσο κοινότοπη και ρηχή που δεν πρέπει να καταδέχεσαι τα γούστα της. Και, φυσικά, δεν είναι έτσι, δεν υπάρχει καν λόγος να κάτσω να γράψω το γιατί απαριθμώντας παραδείγματα. Μπα, λέω, ματαιοδοξία είναι: θες να πετάς περίεργα ονόματα –Πύντσον, αίφνης, ή Σαίνμπεργκ, ή Ντεμπόρ, ξερωγώ- για να κάνεις εντύπωση. Μας αρέσει να ξεχωρίζουμε από το πλήθος, να μην συγκαταλεγόμαστε σ’ αυτό, παρότι η ίδια η έννοια του πλήθους περιέχει μια επιδίωξη να ξεχωρίσει από τα άλλα πλήθη ή τους αρνητές του. Ε ναι βρε Δύτη, σ’ άρεσε όταν μάθαινες τούρκικα τότε που δεν μάθαινε κανείς, τώρα που είμαστε πολλοί ξινίζεις τα μούτρα σου, υποκριτή. Ψευδαίσθηση της πρωτοπορίας, να το πω; Υπεροψία, να το πω; Το αγαπημένο αμάρτημα του διαόλου -και το πιο απεχθές για τον Δύτη.

Θέλουμε τον δρόμο τον λιγότερο ταξιδεμένο; Αυτόν που φτιάχνουμε μόνοι μας; (άλλο κλασικό σλόγκαν της γενιάς μου, caminante no hay camino κλπ.). Θέλουμε -όντως- να επανεφεύρουμε τα πάντα; Ναι, γιατί όχι -αλλά πάλι, δεν είναι κάπως αλαζονικό να πιστεύουμε ότι όλοι οι άλλοι, αιώνες τώρα, είναι απλά βλάκες ή συμβιβασμένοι; Θέλω να πω, για να γνωρίσω εγώ τον Πιατσόλα, ένας από τους λίγους τότε, τον είχαν αγαπήσει τόσοι και τόσοι Αργεντινοί ή Γάλλοι. Στην πραγματικότητα, οφείλω να αναγνωρίσω στον εαυτό μου μια κάποια τάση προς σνομπισμό: κοιτάξτε, δεν είμαι σαν κι εσάς, εγώ ακούω/διαβάζω/πιστεύω περίεργα πράγματα. Αλλά και πάλι, αν δεν είμαι σαν κι εσάς, ποιο το πρόβλημα; Φαύλος κύκλος. Κάπου, κάποτε, έλεγε ο Σαββόπουλος κάτι σαν: πρέπει να αμφισβητείς, όχι όμως να κάνεις την αμφισβήτηση παντιέρα σου αυτή καθεαυτή.

Πώς να συνοψίσω αυτό το ανοικονόμητο ποστ; Υπάρχει μια στάση που θέλει να ταυτίζεται με τους πολλούς, εν μέρει (ή άλλοτε) από φόβο, εν μέρει από αγάπη. Υπάρχει μια στάση που θέλει να ξεχωρίζει, εν μέρει από απέχθεια προς το πλήθος, εν μέρει από αλαζονεία. Νιώθονται, οπωσδήποτε. Με ταπεινότητα και αυτοπεποίθηση, προτιμώ να υιοθετήσω μια τρίτη στάση, όσο μπορώ: να μη με απασχολεί.

Φυσικά λοιπόν και χαίρομαι που ο Πιατσόλα είναι πια τόσο γνωστός εδώ πέρα. Δέχομαι, ωστόσο, τις αντιφάσεις μου, και βάζω βιντεάκι όχι δικό του, αλλά κάποιου λιγότερο γνωστού μάστορα του νουέβο τάνγκο: