Είχα ετοιμάσει μια πολύ ωραία ανάρτηση (θα δείτε γιατί το λέω, δεν εννοώ ότι την έκανα εγώ ωραία), πάλι οθωμανικού περιεχομένου, αλλά η επικαιρότητα και κάποιες προσωπικές -ερευνητικές ας πούμε- συγκυρίες σχεδόν με αναγκάζουν να συνεχίσω τον οθωμανολογικό βομβαρδισμό σας σχεδόν παρά τη θέλησή μου. Το ωραίο κομμάτι είναι στην τελευταία παράγραφο. Μην ανησυχείτε, ο Δύτης δεν πρόκειται να διολισθήσει μόνιμα σε τουρκολογικό αποκλειστικά μπλογκ, πάντως.
Το 1691 λοιπόν, στο πλαίσιο μιας σειράς μεταρρυθμίσεων οι οποίες φαίνεται να στόχευαν ταυτόχρονα στον εξορθολογισμό κάποιων θεσμών και σε μια επιστροφή στον κλασικό ισλαμικό νόμο, άλλαξε και το σύστημα συλλογής και κατανομής του κεφαλικού φόρου (τζίζιε), του φόρου δηλαδή που πλήρωναν οι μη μουσουλμάνοι υπήκοοι (ζιμή) σε αντάλλαγμα της προστασίας τους από το μουσουλμάνο ηγεμόνα. Εκεί που μέχρι τότε οι Οθωμανοί μάζευαν ένα στάνταρ ποσό από κάθε νοικοκυριό, τώρα αποφάσιζαν να συλλέγουν τον φόρο ανά άτομο, να τον κάνουν, θα έλεγε κανείς, κεφαλικό κατά κυριολεξία. Όχι μόνον αυτό, όμως: το στάνταρ ποσό ανά φορολογούμενη μονάδα προσαρμόστηκε σε αυτό που σήμερα θα λέγαμε φορολογική κλίμακα. Οι καινούριες φορολογικές απογραφές κατέγραφαν κάθε μη μουσουλμάνο και την οικονομική του κατάσταση σύμφωνα με τρεις κατηγορίες: «φτωχός», «μεσαίας τάξης» ή «πλούσιος», ή για την ακρίβεια «χαμηλής» (edna), «μεσαίας» (evsat) ή «υψηλής» (a’la) κατηγορίας. Κάθε κατηγορία πλήρωνε και διαφορετικό φόρο: ένα χρυσό νόμισμα (σεριφί) οι φτωχοί, δύο οι «μεσαίοι» και τέσσερα οι πλούσιοι.
Στην Κρήτη και τα άλλα νησιά του Αιγαίου, ωστόσο, το σύστημα αυτό είχε εφαρμοστεί (πιλοτικά, ας πούμε) δύο δεκαετίες πριν, με τη λήξη του Κρητικού Πολέμου (1645-1669). Αυτό φαίνεται όχι μόνο στους σχετικούς κανουναμέδες, δηλαδή νομικούς κώδικες, που εκδόθηκαν το 1670/1, αλλά και στις αντίστοιχες φορολογικές απογραφές. Υποτίθεται, λοιπόν, ότι οι απογραφές αυτές είναι θησαυρός για τους ιστορικούς, καθώς μπορούν να δείξουν όχι μόνο τα δημογραφικά δεδομένα μιας επαρχίας αλλά και την οικονομικοκοινωνική κατανομή του πληθυσμού. Για να δούμε, λοιπόν, τι συμπέρασμα μπορεί να βγάλει κανείς:
Παράξενα πράγματα, είναι η απάντηση. Στις Κυκλάδες, όλοι είναι φτωχοί: κάπου το 90%, με μόνο 1-3% πλούσιους και 7-9% μεσαία τάξη. Στην παντέρμη Κρήτη, αντίθετα, όλοι είναι πλούσιοι: οι μισοί χριστιανοί, αρμένιοι και εβραίοι της πόλης των Χανίων, το 80% στο Ρέθυμνο, 50-60% στην ύπαιθρο· στο σύνολο του νησιού, το 1670 καταγράφηκαν 47,7% πλούσιοι, 36,7% μεσαίοι και 15,5% φτωχοί. Ε ρε γλέντια!
Το 1691 λοιπόν, είπαμε, το νέο σύστημα εφαρμόζεται σε ολόκληρη την Αυτοκρατορία. Γίνονται και οι αντίστοιχες απογραφές: καταστροφή. Οι πλούσιοι έχουν πέσει στο 20-30%, οι φτωχοί ανεβαίνουν μέχρι και στο 30%, η μεσαία τάξη είναι κάπου στο 50%. Τι συνέβη; Δεν γνωρίζουμε τίποτε για πλημμύρες, σιτοδείες, λιμούς, λοιμούς και καταποντισμούς. Ο πόλεμος είχε τελειώσει και οι συνθήκες στην ύπαιθρο είχαν σαφώς βελτιωθεί. Προφανώς, μεγάλο μέρος της αλλαγής θα οφείλεται στο ότι πολλοί πλούσιοι χριστιανοί θα έσπευσαν να εξισλαμιστούν, προκειμένου τόσο να διατηρήσουν την κοινωνική τους θέση, όσο και να γλυτώσουν φόρο (όχι μόνο τον κεφαλικό). Αλλά πάλι, τόσοι πλούσιοι μόλις στη λήξη του πολέμου; Επιδοτήσεις δεν είχανε· τουρισμό καθόλου (ο πολεμικός τουρισμός δεν ήταν ακόμα της μόδας)· ο Ζορμπάς δε Γκρηκ δεν είχε ακόμα γυριστεί· νομίζω επίσης ότι και οι φυτείες του Μυλοποτάμου δεν είχαν αποκτήσει τότε φήμη (αν και λίγες δεκαετίες αργότερα φαίνεται πως το λάβδανο της Κρήτης ήταν διάσημο).
Η πιο πιθανή εξήγηση, λέω, είναι ότι το κράτος αποφάσισε να αναπροσαρμόσει τις φορολογικές κλίμακες, όπως θα λέγαμε σήμερα. Μ’ άλλα λόγια, αποφάσισε ότι τα εισοδηματικά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία χώρισε τις τρεις κατηγορίες την πρώτη φορά ήταν πολύ χαλαρά, ή μάλλον πολύ αισιόδοξα. Το ποια ήταν αυτά τα κριτήρια είναι μεγάλη κουβέντα, στην πραγματικότητα δεν ορίζονται πουθενά. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιες ενδείξεις ότι κριτήρια δεν υπήρχαν, και ότι ο απογραφέας ρωτούσε κάθε χωρικό αν είναι πλούσιος, φτωχός ή μεσαία τάξη.
Πράγματι (αυτό είναι το ωραίο κομμάτι που υποσχέθηκα στην αρχή), ο ιστορικός Φιντικλιλή Σιλαχντάρ Μεχμέτ Αγάς (1658-1726/7), περιγράφοντας την μεταρρύθμιση του 1691, γράφει, οπωσδήποτε με κάποια αίσθηση του χιούμορ: «Κάποιοι φορολογούμενοι, από ματαιοδοξία, αρνήθηκαν να καταγραφούν ως φτωχοί ή μεσαίας κατηγορίας, αντίθετα απαίτησαν πιστοποιητικά της υψηλής κατηγορίας. Εννοείται ότι το δημόσιο ταμείο ωφελήθηκε τα μάλα». Άνετα θα μπορούσε να είχε γίνει το ίδιο και στην Κρήτη του 1670· τους φαντάζομαι ολοζώντανα: Εμείς φτωσσοί; ίντα μου λες; Εμείς αγοράζουμε τσαι το χωριό όλο, όντε θέμε. Αν όντως έγινε έτσι, εξηγείται και η μείωση των πλουσίων είκοσι χρόνια αργότερα: είχαν πάρει το μάθημά τους, προφανώς, με τα τέσσερα χρυσά νομίσματα το χρόνο.
ΥΓ. Πέρα από αυτά τα λίγο-πολύ απλουστευτικά, σημειώνω ότι το σύστημα είχε πολλά προβλήματα και σύντομα (ήδη το 1694, ας πούμε) κατέληξε σε μια σχηματοποιημένη φορολόγηση που βόλευε όλους. Το κράτος καθόριζε την αναλογία των φόρων που θα εισέπραττε, συνήθως 20% υψηλής, 60% μεσαίας και 20% χαμηλής κατηγορίας (μερικές φορές, 10-80-10% αντίστοιχα)· μοίραζε λοιπόν στους πρόκριτους των χωριών τα πιστοποιητικά του φόρου με αυτή την αναλογία, εισέπραττε τα ποσά στο σύνολό τους, και κατόπιν το χωριό (ή οι πρόκριτοι) μοιράζονταν το βάρος κατά το δοκούν.
Δεύτερο ΥΓ. Ειλικρινά, δεν βλέπω κάποια αναλογία με το σήμερα· ανέβασα το ποστάκι έτσι, χάριν γούστου, και επειδή όλοι μιλάμε για φορολογικά. Αν μη τι άλλο, η «ματαιοδοξία» που περιγράφει ο Σιλαχντάρ έχει αλλάξει εντελώς περιεχόμενο στο νεωτερικό κράτος, ε;
ο δύτης των νιπτήρων 
Μα τι ωραία που τα περιγράφεις, Δύτη! Ενώ συνήθως η οικονομική ιστορία είναι ό,τι πιο βαρετό μπορεί να σκεφτεί ο ανθρώπινος νους (δυστυχώς, γιατί είναι πολύ σημαντική)! Αν δεν ήταν κι εκείνος ο Παμούκ με το γνωστό μικρό βιβλιαράκι (το yüz soruda…) δεν θα είχα μάθει ούτε τα στοιχειώδη.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να βρεις πώς ακριβώς μοίραζαν τα βάρη τα χωριά (ή οι πρόκριτοι), αλλά άντε βρεις πηγές γι’αυτό το πράγμα, ε;
Πολύ καλό το κομμάτι, Δύτη. Η μόνη αναλογία με το νεωτερικό κράτος είναι η εμμονή στο αυτοκίνητο ως status symbol πλούτου. Δεν έχω να φάω, αλλά κυκλοφορώ με BMW.
Α ρε Δύτη. Έχω κρατήσει ένα ντεφτεράκι με σημειώσεις απο το φροντιστηριακό μάθημα που έκανε ο Σβορώνος στη σχολή το 76, για το σαντζάκι της Θεσσαλονίκης.
Αντιγράφω: (11/11/76 Φορολογικό σύστημα)
δελτία
8.525 φουκαράδες 3 πιάστρα
31.560 evsat 5-6 πιάστρα
193 aila 11-12 πιάστρα
μέσος όρος 6 πιάστρα κατά δελτίο
300.000 πιάστρα στο Σουλτάνο
100.000 πιάστρα στους υπαλλήλους (πασαλίκι Θεσ/νίκης, Καβάλας)
Σημειώνω επίσης: Μέτρα του Σουλτάνου για πειρορισμό της κερδοσκοπίας των φοροτζήδων με την κατανομή των δελτίων.
Ματαιοδοξία:
Συζητούσα πριν απο καιρό με ένα φίλο, μηλοπαραγωγό, για τους αγρότες που καταχρεώνονται για ν’ αγοράσουν ο καθένας τα δικά του μηχανήματα, ενώ θα μπορούσαν να συνεταιριστούν. Μου είπε λοιπόν οτι αυτοί κοκορεύονται για το ποιος πλήρωσε μεγαλύτερο νοίκι, αντί να προσπαθήσουν να ρίξουν τις τιμές.
Νότη, με τα ρούχα να δεις τι γίνεται και με τα κινητά τηλ.
Ευχαριστώ σας για τα καλά λόγια!
κ2, μεγάλο ζήτημα για το οποίο δεν ξέρουμε πολλά. Καταρχήν έκαναν και απάτες: για παράδειγμα, ένα φιρμάνι του 1703 για την Κρήτη λέει ότι οι κοινότητες μοίραζαν φορολογικά δελτία σε εφήβους (που δεν ήταν φορολογούμενοι κανονικά) και κατόπιν υποστήριζαν πως οι φοροσυλλέκτες είχαν δώσει στην κοινότητα περισσότερα δελτία απ’ όσα έπρεπε, εξασφαλίζοντας έτσι επιστροφή φόρου «αδίκως εισπραχθέντος».
Νότη, και Μαρία, οπότε η διαφορά είναι στο προνεωτερικό κράτος η ματαιοδοξία στρέφεται προς το κράτος ενώ σήμερα το κράτος θεωρείται ο απόλυτος αντίπαλος, και κοκορευόμαστε τόσο για τα κινητά και αυτοκίνητα, όσο και για το πώς ξεγελάσαμε την εφορία. Κάτι βγαίνει σαν συμπέρασμα αλλά δεν είμαι σε θέση να το βγάλω τώρα…
Μαρία, οπότε οι Μακεδόνες δεν κοκορεύονταν και τόσο! Το «φουκαράδες» ακριβολογεί βέβαια, αλλά κανονικά fukara είναι απλώς ο πληθυντικός του «φτωχός».
Για να μη γίνει καμιά παρεξήγηση μέσα σε παρένθεση έχω και το edna αλλά δεν έχει τη συναισθηματική αξία του φουκαρά.
Καλό το κόλπο με τα δελτία. Σήμερα κλέβουν την Ε.Ε. με το λάδι. Στη Σικελία μάλιστα πριν απο χρόνια είχαν και φορητά λιόδεντρα.
Δε νομίζω οτι η προνεωτερική ματαιοδοξία στρέφεται προς το κράτος. Το κράτος απλώς επωφελούνταν.
Ναι, το έγραψα κάπως πρόχειρα, και γιαυτό και είπα ότι το συμπέρασμα δεν μούρχεται αυτή τη στιγμή. Θέλω να πω, έρχεται ο αντιπρόσωπος του κράτους και λέει εις επήκοον όλου του χωριού «εσύ τι είσαι, πλούσιος για φτωχός;». Τότε (ίσως και πριν από σαράντα ή πενήντα χρόνια) ο επίδοξος πλούσιος θα απαντούσε «πλούσιος, εγώ είμαι άρχοντας», φουσκώνοντας με το χέρι στο γιλέκο να τον δουν όλοι. Τώρα θα απαντήσει «μπα, βγαίνω-δεν βγαίνω», κλείνοντας το μάτι στην ομήγυρη που θα τον θαυμάσει για την πονηριά του.
Αλλά πρέπει να τονίσω ότι αυτό είναι μια ερμηνεία μόνο των απογραφών του 1691· αξιόπιστος ο Σιλαχντάρ, αλλά όχι και για να θεμελιώσουμε ολόκληρη θεωρία πάνω σε μια φράση του, μου φαίνεται τώρα που το ξανασκέφτομαι.
Ωραία το έγραψες, απλώς είναι παρακινδυνευμένα τέτοια συμπεράσματα.
Θυμήθηκα οτι στο «Διαβάζοντας με τη Χάνα» του Σλινκ, η Χάνα προτιμάει να πάει φυλακή παρά να μαρτυρήσει οτι είναι αναλφάβητη και να γλιτώσει την καταδίκη.
«Επιδοτήσεις δεν είχανε· τουρισμό καθόλου· ο Ζορμπάς δε Γκρηκ δεν είχε ακόμα γυριστεί» και δεν είχε και κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, μην το ξεχνάμε κι αυτό.
Εύγε Δύτα! Αν τα κριτήρια ήσαν χαλαρά κι αισιόδοξα στην αρχή, τότε πώς εξηγείται η φτωχολογιά που εμφανίζουν οι Κυκλάδες;
Το κόλπο με τις φορητές ελιές έχω ακούσει να το χρησιμοποιούν κι εδώ αλλά με άλλο σκοπό. Να κατοχυρώσουν ιδιοκτησία σε γη που κανονικά είναι δασική.
Κάποιο μυστήριο έκρυβαν οι Κρητικοί για να είναι τόσοι οι ευκατάστατοι….
Ο Ιησουίτης Ιερώνυμος Dandini, όταν σ’ ένα ταξίδι του το 1596 στάθηκε στην Κρήτη για εκατό μέρες, μετά στην έκθεση του στον Πάπα Κλήμεντα Η΄γράφει:
«Αξιόπιστα πρόσωπα μου διηγήθηκαν κάτι το πολύ παράξενο, που έχει γραφτεί από σοβαρούς συγγραφείς. Στο όρος Ίδη βλαστάνει ένα φυτό το οποίο είδα μόνον από μακρυά. Όσα ζώα τρώγουν από το φυτό αυτό αποκτούν χρυσά δόντια, επειδή στην περιοχή αυτή υπάρχουν κοιτάσματα χρυσού. Στην ίδια περιοχή φυτρώνει ένα χόρτο το οποίο έχει πικρή γεύση. Όποιος φάει απ’αυτό δεν πεινάει για μια ολόκληρη μέρα. Ακόμη πιο εκπληκτικά είναι μερικά νομίσματα που φέρουν το όνομα της Αγίας Ελένης. Βρίσκονται σε αγρούς με κοιτάσματα σιδήρου και αργύρου. Επειδή δεν υπήρχαν χρήματα στην περιοχή αυτή, οι κάτοικοι αφηγούνται ότι η Αγία Ελένη κατασκεύασε μπρούτζινα νομίσματα τα οποία αργότερα μετέβαλε σε αργυρά. Λέγουν ακόμη ότι μέχρι σήμερα τα νομίσματα αυτά έχουν την ιδιότητα να θεραπεύουν όσους ασθενείς τα κρατήσουν ή τα ακουμπήσουν στο δέρμα τους.»
[Ρούσσος-Μηλιδώνης Μ.Ν., Ιησουίτες του 17ου και 18ου αι. περιγράφουν το Aιγαίο, Αθήνα 1989:18-19]
ένα χόρτο το οποίο έχει πικρή γεύση. Όποιος φάει απ’αυτό δεν πεινάει για μια ολόκληρη μέρα.
Λες να μασούσαν φύλλα κόκας και μετά το γυρίσαν στο μαύρο;
Αν πρέπει οπωσδήποτε να βρούμε μια αναλογία με το σήμερα, νομίζω ότι αυτό είναι η σχηματοποιημένη φορολόγηση: Και σήμερα το κράτος λέει θέλω να εισπράξω Χ ποσό, και το μοιράζει κατ’ αναλογία στους εικαζόμενους πλούσιους, μέσους και φτωχούς. Επειδή όμως οι εικαζόμενοι πλούσιοι είτε δεν υπάρχουν είτε φοροδιαφεύγουν, το κράτος, σε ρόλο κοτζαμπάση, ξαναμοιράζει το βάρος κατά το δοκούν. Παστρικά πράγματα δηλαδή…
Δύτη, πολύ ενδιαφέρον! Πότε έγινε η πρώτη φορολογική απογραφή στην Κρήτη; Περιελάμβανε και την περιοχή του Χάνδακα; Μήπως, στην πρώτη απογραφή (όσον αφορά την Κρήτη πάντα) είχε καταχωρισθεί κι αρκετός κόσμος που μετανάστευσε στην Ευρώπη τις επόμενες δύο δεκαετίες; Ρωτώ, γιατί μου φαίνεται όντως περίεργο να δηλώνει τόσος κόσμος ότι είναι πλούσιος, όταν μόλις έχει τελειώσει ένας ιδιαίτερα σκληρός πόλεμος. Και δεν ξέρω αν είναι μόνο θέμα νοοτροπίας (να δηλώσω ότι είμαι ευκατάστατος κι ας μη τα βγάζω πέρα). Έπειτα, αναρωτιέμαι, κατά πόσον είναι ασφαλές να υποθέτουμε ότι η κρητική νοοτροπία στα τέλη του 17ου αι. ήταν όμοια (ή έστω παρεμφερής) της σύγχρονης. Όπως, βλέπεις, από ερωτήσεις άλλο τίποτα…
Πωπώ παιδιά, λίγες ώρες έλειψα και έγινε χαμός! Λοιπόν, να τα πιάσω ένα-ένα:
Ηλεφού, δεν ισχυρίζομαι ότι βρήκα τη λύση με τα χαλαρά (ή μάλλον υψηλά) κριτήρια. Νομίζω ότι τελικά στην Κρήτη λειτούργησε ένας συνδυασμός αυτού και του εξισλαμισμού των πλουσιότερων, αν και τείνω να υποβαθμίσω τον τελευταίο παράγοντα πρώτον γιατί θα περίμενε κανείς να εξισλαμίζονται εξίσου -αν όχι περισσότερο- και οι φτωχότεροι, δεύτερον γιατί το 1670 που έχουμε τους πολλούς «πλούσιους» στο Ρέθυμνο ας πούμε, η περιοχή είναι ήδη 25 χρόνια υπό οθωμανική κυριαρχία. Στις Κυκλάδες η κρατούσα ερμηνεία είναι ότι η φορολόγηση γινόταν βάσει κριτηρίων γαιοκτησίας, ενώ η κύρια παραγωγική ενασχόληση των κατοίκων ήταν η αλιεία, η ναυτιλία ή βεβαίως και η πειρατεία.
Γρηγόρη (και Μαρία), η περιγραφή θυμίζει σταμναγκάθι· πάντως δεν μπορώ να πω ότι εμένα με χορταίνει για ολόκληρη μέρα. 🙂 Ίσως αναφέρονται και στο λαύδανο, για το οποίο από τότε φημιζόταν το νησί (παραπομπή πρέπει να ψάξω).
Φώτη, ακριβώς, αυτή είναι μια υπαρκτή αναλογία!
Ρογήρε, η εικασία σου ενισχύεται από το γεγονός ότι σε απόλυτους αριθμούς έχουμε κάθετη πτώση μεταξύ 1670 και 1691. Αυτή όμως μπορεί να ερμηνευθεί με μαζικούς εξισλαμισμούς (που ξέρουμε ότι υπήρξαν), καθώς οι μουσουλμάνοι δεν πλήρωναν κεφαλικό φόρο, ενώ παράλληλα συμβαδίζει με παρόμοια φαινόμενα σε άλλες περιοχές όπως π.χ. στη Θράκη. Το πρόβλημα είναι ότι ενώ έχουμε μια μεγάλη σειρά απογραφών στην Κρήτη όπως και αλλού ήδη από το 1650, είναι όλες τους πολύ διαφορετικές. Άλλη μετρά νοικοκυριά και την παραγωγή τους, άλλη ιδιοκτήτες γης, άλλοι άτομα και εξαιρεί τους μουσουλμάνους κ.ο.κ. Ειδικά στον κεφαλικό φόρο, έχουν προταθεί ερμηνείες όπως η αλλαγή των φορολογήσιμων μονάδων από νοικοκυριά σε άτομα ή η δημιουργία βακουφικών χωριών (που φορολογούνταν χωριστά και ελαφρύτερα και έτσι τραβούσαν κόσμο). Προφανώς δεν ισχυρίζομαι ότι η τότε νοοτροπία ήταν παρεμφερής με τη σύγχρονη· στο μυαλό μου έχω περισσότερο μια επιβεβαίωση του κοινωνικού στάτους, παρά τη διάσημη λεβεντομαλακία του Έλληνος και δη του μεγαλονησιώτου.
Με το «φυτό» από την Ίδη πιθανόν εννοεί το δίκταμο και «χόρτο» είναι το σταμναγκάθι (το λάβδανο δεν είναι εδώδιμο και αναφέρονται σε αυτό οι Pierre Belon και ο Joseph Pitton de Tournefort και στον τρόπο συλλογής του με αναλυτικό τρόπo). Η πικρή γεύση από το σταμναγκάθι είναι ικανή να μειώσει το αίσθημα της πείνας, όπως και όλα τα φυτά που ανήκουν στην οικογένεια των ραδικιών. [Μην κοιτάς σήμερα που το σταμναγκάθι σερβίρεται μαγειρεμένο με κατσικάκι….].
Ευχαριστώ για την απάντηση! Τώρα που ξαναείδα το σχόλιό μου, μου φάνηκε λίγο παρεξηγήσιμο. Ελπίζω να μην εξέλαβες το «εύγε» για ειρωνία. Ειλικρινή ήσαν τα συχαρίκια μου.
Γρηγόρη, ο Dandini αναφέρεται, βέβαια, στο όρος Ίδη αλλά η περιγραφή του ταιριάζει μια χαρά και στο όρος Δίκτη όπου παλιότερα αφθονούσε το δίκταμο (ή έρωντας αν προτιμάτε). Σε μια από τις υψηλότερες κορυφές του ίδιου όρους, αυτή του Αφέντη Χριστού, κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου πολλοί από τους επισκέπτες αναζητούν τα περίφημα αγιοκωνσταντινάτα.
Δύτη εξαιρετική (για ακόμα μια φορά) η ανάρτηση σου.
Αυτά τα χρυσά αγιοκωνσταντινάτα πιθανόν σχετίζονται με επιφανειακά ευρήματα από τα μινωϊκά ιερά κορυφής, όπως και οικιστικά σύνολα της αρχαιότητας, τα οποία όσοι τα εύρισκαν τα θεωρούσαν φυλαχτά, κλπ. (αυτή η παράδοση και πρακτική με διάφορες μορφές είναι διαδεδομένη σε όλη την Ελλάδα). Στον Χριστό Αφέντη (όπως και σε άλλες κορυφές) υπάρχουν τέτοια ιερά κορυφής….
Μαρία » Λες να μασούσαν φύλλα κόκας και μετά το γυρίσαν στο μαύρο;» 🙂
Δύτη και Γρηγόρη το σταμναγκάθι με κατσικάκι ή σκέτο δεν είναι καθόλου πικρό. Που να φάτε αβρωνιές!
Ωραία κατάδυση Δύτη!
Ηλεφού, καμία παρεξήγηση, για όνομα του Αλλάχ!
Visk, Immortalité, ευχαριστώ. Αρχίζω δίαιτα με σταμναγκάθι τώρα, αυτές τις δύσκολες μέρες. 🙂
Έχε υπόψη σου βέβαια ότι αν εννοείς τις δύσκολες μέρες από οικονομική πλευρά το σταμναγκάθι έχει 10€ το κιλό ακαθάριστο. Και άρα μάλλον δεν συμφέρει 🙂
Σωστό κι αυτό, καλύτερα να βάλω τα ζώα μου να τρώνε δίκταμο μπας και βγάλουν χρυσά δόντια.
Ενδιαφεροντα τα στοιχεία σου.
Η ερμηνεία σου δεν ξέρω αν είναι σωστή γιατί δεν γνωρίζουμε πως έγινε η καταγραφή των τάξεων.
Μπορεί να είχε βγει βρώμα πως όσοι δηλώσουν πλούσιοι (άρα άρχουσα τάξη) θα είχαν προνόμια.
Ή μπορεί ο απογραφέας να είχε μαζί του τρία σακουλάκια. Ενα μικρό , ένα, μεσαίο κι ένα μεγάλο και να τα χάριζε αναλόγως την απάντηση. Και όλοι να δήλωναν πλούσιοι για να πάρουν το μεγάλο σακουλι, δίχως να γνωρίζουν πως αυτό είχε μέσα …σταμναγκάθι!!! (αποξηραμένο!!!)
Τέλος πάντως βάλε συ το σταμναγκάθι αφού είσαι πλούσιος σε καθεστώς δίαιτας, βάζω κι εγώ τη ρακή και πέρνα καν΄απόγευμα απο 21ης Μαίου 9 για ….
μεγάλο φαγοπότι!
Αλέξανδρε, ούτε γω ξέρω αν η ερμηνεία μου είναι σωστή. Βασίζεται, άλλωστε, μόνο σε μια φράση, ενός Οθωμανού παλατιανού της Κωνσταντινούπολης, και που αναφέρεται σε γεγονότα είκοσι χρόνια αργότερα. Ισχύει ακριβώς αυτό που λες: «δεν γνωρίζουμε πώς έγινε η καταγραφή των τάξεων».
Την πρόσκληση την κρατάω, και οπωσδήποτε θα περάσω. Πότε, είναι το θέμα. Σ» αυτή τη ζωή, πάντως! 🙂
Μαρία, αὐτὸ εἶναι τὸ βιβλίο ποὺ ἔγινε ταινία ὑπὸ τὸν τίτλο reader;
Ναι, αλλά δεν την έχω δει. Κι ο τίτλος του πρωτότυπου «Ο αναγνώστης» είναι.
Η ελληνική μετάφραση έχει πάρει και βραβείο.